یبوست وضعیتی است، که در آن فرد حرکات روده ناراحت کننده یا نادر دارد. به طور کلی، زمانی که حرکات روده منجر به دفع مقدار کمی مدفوع سفت و خشک، معمولاً کمتر از سه بار در هفته، فرد دچار یبوست می شود. با این حال، دفع طبیعی مدفوع ممکن است، شامل اجابت مزاج سه بار در روز یا سه بار در هفته باشد. این بستگی به شخص دارد. یبوست می تواند به دلایل زیادی رخ دهد، مانند زمانی که مدفوع به آرامی از روده بزرگ عبور می کند. هر چه غذا در دستگاه گوارش کندتر حرکت کند، روده بزرگ آب بیشتری جذب می کند، و مدفوع سفت تر می شود.
چه چیزی باعث یبوست می شود؟
مدفوع سفت و خشک نتیجه جذب آب بیش از حد روده بزرگ است. به طور معمول، همان طور که غذا از طریق روده بزرگ حرکت می کند، روده بزرگ آب را جذب می کند، در حالی که مدفوع تشکیل می دهد. سپس انقباضات عضلانی مدفوع را به سمت راست روده می راند، و تا زمانی که مدفوع به راست روده می رسد، بیشتر آب جذب شده، و مدفوع را جامد می کند. وقتی انقباضات عضلانی روده بزرگ آهسته یا کند باشد، مدفوع به آرامی در روده بزرگ حرکت می کند، و در نتیجه آب زیادی جذب می شود. برخی از شایع ترین علل یبوست عبارتند از:
- داروها
- عدم ورزش
- مایعات کافی نیست
- فیبر کافی در رژیم غذایی وجود ندارد.
- سندرم روده تحریک پذیر
- نادیده گرفتن میل به اجابت مزاج
- تغییر در عادات یا شیوه زندگی، مانند سفر، بارداری و پیری
- مشکلات عملکرد روده
- سوء استفاده از ملین ها
- بیماری پارکینسون یا ام اس (جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این که بیماری پارکینسون چیست؟ مقاله ی مرتبط با آن را مطالعه کنید.)
گاهی اوقات، یبوست ناشی از انسداد در روده بزرگ است. در این مورد، فرد به مراقبت های پزشکی فوری نیاز دارد. در مواقع دیگر، ممکن است صرفاً به دلیل کمبود فیبر یا آب باشد. در این مقاله به علل اصلی یبوست و راه کارهای درمان آن می پردازیم.
علائم
علائم و نشانه های یبوست مزمن عبارتند از:
- دفع کمتر از سه مدفوع در هفته
- داشتن مدفوع توده یا سفت
- زور زدن برای اجابت مزاج
- احساس می کنید، که انسدادی در رکتوم شما وجود دارد، که مانع از اجابت مزاج می شود.
- احساس می کنید، که نمی توانید مدفوع را به طور کامل از رکتوم خود خالی کنید.
- نیاز به کمک برای تخلیه رکتوم، مانند استفاده از دستان برای فشار دادن روی شکم و استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع از رکتوم
اگر دو یا چند مورد از این علائم را در سه ماه گذشته تجربه کرده باشید، ممکن است، یبوست مزمن در نظر گرفته شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تغییرات غیرقابل توضیح و مداوم در عادات روده خود را تجربه کردید، می توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل استفاده کنید.
علل یبوست
یبوست معمولاً زمانی اتفاق می افتد، که ضایعات یا مدفوع خیلی آهسته از طریق دستگاه گوارش حرکت می کنند، یا نمی توانند به طور موثر از رکتوم دفع شوند، که ممکن است، باعث سفت و خشک شدن مدفوع شود. یبوست مزمن علل احتمالی زیادی دارد.
-
انسداد در روده بزرگ یا رکتوم
انسداد در روده بزرگ یا رکتوم ممکن است، حرکت مدفوع را کند یا متوقف کند. علل عبارتند از:
- پارگی های ریز در پوست اطراف مقعد (شکاف مقعد)
- انسداد در روده (انسداد روده)
- سرطان روده بزرگ
- تنگی روده بزرگ (تنگی روده)
- سایر سرطان های شکم که بر روده بزرگ فشار می آورد
- سرطان رکتوم
- برآمدگی رکتوم از طریق دیواره پشتی واژن (رکتوسل)
-
مشکلات اعصاب اطراف کولون و رکتوم
مشکلات عصبی می تواند بر اعصابی که باعث انقباض عضلات روده بزرگ و راست روده و حرکت مدفوع از طریق روده می شود، تأثیر بگذارد. این علل عبارتند از:
- آسیب به اعصابی که عملکردهای بدن را کنترل می کنند. (نوروپاتی خودکار)
- اسکلروز چندگانه
- بیماری پارکینسون
- آسیب نخاعی
- سکته
- مشکل در عضلات درگیر در حذف
مشکلات مربوط به عضلات لگن درگیر در اجابت مزاج ممکن است، باعث یبوست مزمن شود. این مشکلات ممکن است، شامل موارد زیر باشد.
- ناتوانی در شل کردن عضلات لگن برای اجازه دادن به حرکت روده (آنیسموس)
- عضلات لگنی که آرامش و انقباض را به درستی هماهنگ نمی کنند. (دیسینرژی)
- ضعیف شدن عضلات لگن
- شرایطی که بر هورمون های بدن تأثیر می گذارد.
- هورمون ها به تعادل مایعات در بدن شما کمک می کنند.
بیماری ها و شرایطی که تعادل هورمون ها را بر هم می زند، ممکن است، منجر به یبوست شود، از جمله:
- دیابت
- پرکاری غده پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم)
- بارداری
- تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
عوامل افزایش دهنده خطر یبوست
عواملی که ممکن است خطر یبوست مزمن را افزایش دهند، عبارتند از:
- بزرگتر بودن
- زن بودن
- کم آبی بودن
- خوردن یک رژیم غذایی که فیبر کمی دارد.
- فعالیت بدنی کم یا بدون فعالیت بدنی
- مصرف برخی داروها، از جمله آرام بخش ها، داروهای ضد درد مخدر، برخی از داروهای ضد افسردگی یا داروهای کاهش فشار خون
- داشتن یک بیماری روانی مانند افسردگی یا اختلال خوردن
عوارض یبوست
عوارض یبوست مزمن عبارتند از:
-
وریدهای متورم مقعد (بواسیر)
زور زدن برای اجابت مزاج ممکن است، باعث تورم وریدهای داخل و اطراف مقعد شود.
-
پاره شدن پوست در مقعد (شقاق مقعد)
مدفوع بزرگ یا سفت می تواند باعث پارگی های ریز در مقعد شود.
-
مدفوع غیر قابل دفع (نهفتگی مدفوع)
یبوست مزمن ممکن است، باعث تجمع مدفوع سفت شده شود، که در روده شما گیر می کند.
-
روده ای که از مقعد بیرون زده است (پرولپس رکتوم)
زور زدن برای اجابت مزاج می تواند باعث شود، مقدار کمی از راست روده کشیده شده، و از مقعد بیرون بزند.
یبوست می تواند عوارضی مانند هموروئید ایجاد کند، که با زور زدن برای اجابت مزاج رخ می دهد، یا شقاق مقعدی (پارگی پوست اطراف مقعد) که وقتی مدفوع سفت عضله اسفنکتر را کشیده می شود. این می تواند منجر به خونریزی مقعدی شود. گاهی اوقات، زور زدن همچنین باعث افتادگی رکتوم می شود، جایی که مقدار کمی از پوشش روده از دهانه مقعد به بیرون رانده می شود. یبوست همچنین ممکن است، باعث نهفتگی مدفوع شود، که بیشتر در کودکان و افراد مسن رخ می دهد. مدفوع سفت روده و رکتوم را چنان محکم می بندد، که فشار طبیعی کولون برای دفع مدفوع کافی نیست.
پیشگیری یبوست
موارد زیر می تواند به شما در جلوگیری از ابتلا به یبوست مزمن کمک کند.
- مصرف غذاهای پر فیبر از جمله لوبیا، سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و سبوس
- مصرف کمتر غذاهای حاوی فیبر کم مانند غذاهای فرآوری شده و لبنیات و محصولات گوشتی
- نوشیدن فراوان مایعات
- به صورت منظم و مرتب ورزش کنید.
- مدیدریت استرس
- تمایل به دفع مدفوع را نادیده نگیرید.
- سعی کنید، یک برنامه منظم برای اجابت مزاج به خصوص بعد از غذا ایجاد کنید.
تشخیص یبوست
پزشکان علاوه بر یک معاینه فیزیکی عمومی و یک معاینه دیجیتال رکتوم، از آزمایش ها و روش های زیر برای تشخیص یبوست مزمن استفاده می کنند، و سعی می کنند، علت آن را بیابند.
-
آزمایش خون
پزشک شما به دنبال یک بیماری سیستمیک مانند کم کاری تیروئید (کم کاری تیروئید) یا سطوح بالای کلسیم خواهد بود.
-
اشعه ایکس
اشعه ایکس می تواند به پزشک شما کمک کند، تا تشخیص دهد، آیا روده های ما مسدود شده اند یا خیر و آیا مدفوع در کل روده بزرگ وجود دارد یا خیر.
-
معاینه رکتوم و کولون تحتانی یا سیگموئید (سیگموئیدوسکوپی)
در این روش، پزشک یک لوله منعطف و روشن را وارد مقعد می کند، تا رکتوم و قسمت پایینی روده بزرگ را بررسی کند.
-
معاینه رکتوم و کل کولون (کولونوسکوپی)
این روش تشخیصی به پزشک شما اجازه می دهد، تا کل روده بزرگ را با یک لوله منعطف و مجهز به دوربین معاینه کند.
-
ارزیابی عملکرد عضله اسفنکتر مقعد (مانومتری آنورکتال)
در این روش، پزشک یک لوله باریک و انعطاف پذیر را وارد مقعد و رکتوم می کند، و سپس یک بالون کوچک را در نوک لوله باد می کند. سپس دستگاه از طریق عضله اسفنکتر به عقب کشیده می شود. این روش به پزشک اجازه می دهد، تا هماهنگی عضلاتی را که برای حرکت روده استفاده می کنید، اندازه گیری کند.
-
ارزیابی سرعت عضله اسفنکتر مقعد (تست دفع بالون)
این آزمایش که اغلب همراه با مانومتری آنورکتال استفاده می شود، مدت زمانی را که برای بیرون راندن بالونی که با آب پر شده و در رکتوم قرار داده شده است، را اندازه گیری می کند.
-
ارزیابی چگونگی حرکت غذا در روده بزرگ
در این روش، شما ممکن است، کپسولی را ببلعید که حاوی یک نشانگر رادیواکی یا یک دستگاه ضبط بی سیم است. پیشرفت کپسول از طریق کولون شما طی 24 تا 48 ساعت ثبت می شود، و با اشعه ایکس قابل مشاهده خواهد بود. در برخی موارد ممکن است، غذای فعال شده با رادیوکربن بخورید، و دوربین مخصوص پیشرفت آن را ثبت کند. پزشک شما به دنبال علائم اختلال عملکرد عضلات روده و چگونگی حرکت غذا در روده بزرگ شما خواهد بود.
-
عکسبرداری با اشعه ایکس از راست روده در هنگام دفع مدفوع
در طی این روش، پزشک یک خمیر نرم ساخته شده از باریم را وارد رکتوم شما می کند. سپس خمیر باریم را مانند مدفوع رد می کنید. باریم در اشعه ایکس نشان داده می شود، و ممکن است پرولاپس یا مشکلاتی در عملکرد ماهیچه ها و هماهنگی عضلات را نشان دهد.
-
ام آر آی دفکوگرافی
در طول این روش، مانند دفکوگرافی باریم، پزشک ژل کنتراست را به رکتوم شما وارد می کند. سپس ژل را عبور می دهید. اسکنر MRI می تواند عملکرد عضلات دفع مدفوع را تجسم و ارزیابی کند. این آزمایش همچنین می تواند مشکلاتی را که می تواند باعث یبوست شود، مانند رکتوسل یا افتادگی رکتوم را تشخیص دهد.
درمان یبوست
درمان خاص برای یبوست توسط پزشک بر اساس موارد زیر تعیین می شود.
- سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی شما
- وسعت شرایط
- تحمل شما برای داروها، رویه ها یا درمان های خاص
- انتظارات برای سیر این شرایط
- نظر یا ترجیح شما
اغلب، یبوست را می توان از طریق تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی درمان کرد، که علائم را تسکین می دهد، و به پیشگیری از این بیماری کمک می کند. درمان ممکن است، شامل موارد زیر باشد.
- اصلاح رژیم غذایی رژیم غذایی با 20 تا 35 گرم فیبر در روز به تشکیل مدفوع نرم و حجیم کمک می کند. در حالی که افزودن غذاهایی مانند لوبیا، غلات کامل، غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیجات تازه در افزودن فیبر به رژیم غذایی مفید است. محدود کردن غذاهایی مانند بستنی، پنیر، گوشت و غذاهای فرآوری شده که حاوی فیبر کم یا بدون فیبر هستند نیز می تواند مفید باشد.
- ملین ها ملین ها ممکن است، بعد از اینکه تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی موثر نبود، تجویز شوند.
- حذف یا تغییر دارو
- بیوفیدبک بیوفیدبک برای درمان یبوست مزمن ناشی از اختلال عملکرد آنورکتال استفاده می شود. این درمان ماهیچه هایی را که آزاد شدن حرکات روده را کنترل می کنند، دوباره آموزش می دهد.
- تغییرات سبک زندگی، مانند افزایش مصرف آب و آب میوه، ورزش منظم و دادن زمان کافی برای اجابت مزاج روزانه می تواند مفید باشد.
چه زمانی یبوست خطرناک است؟
در مواردی که یبوست همراه با درد شکم و احساس پری باشد، و همچنین دفع گاز روده و مدفوع نداشته باشید، در این این مواقع باید به پزشک مراجعه کنید. هم چنین در مواردی که دچار تهوع و استفراغ و خونریزی از مقعد و سرگیجه و ضعف عمومی با یبوست همراه باشد، هرگز نباید خودسر دارو مصرف کنید، و باید نسبت به ویزیت متخصص گوارش در منزل اقدام و برای درمان خود به توصیه های پزشک عمل کنید.