فیزیوتراپی چیست و چگونه انجام میشود؟
فیزیوتراپی به عنوان یکی از علوم اصلی توانبخشی می باشد که هدف از انجام آن برای بهبود عملکرد، افزایش دامنه حرکات، افزایش قدرت عضلات، انعطاف عضلات، تحمل عضلات، بهبود زندگی فرد، بهبود وضعیت راه رفتن و در نهایت بهبود عملکرد کلی بیمار می باشد.
در فیزیوتراپی از پرتو فرابنفش، پرتو فروسرخ، ورزش، نور، جریان برق و گرما برای درمان بیمار استفاده می شود. یکی از اهداف مد نظر پزشکان معالج از انجام فیزیوتراپی ارتقای عملکرد و توان جسمانی بدن می باشد. با توجه به ارتباط زیاد سیستم های بدن درمان های فیزیوتراپی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم سبب بهبود عملکرد دستگاه فیزیولوژیک می شود. متخصصین فیزیوتراپ تمرینات مد نظر را برای انجام فیزیوتراپی را مشخص می کند تا بتواند به درمان بیماران کمک کند.
تکنیک ها و روش های فیزیوتراپی در منزل
تکنیک های دستی
تکنیک دستی که به عنوان یکی از تکنیک های قدیمی فیزیوتراپی می باشد که به روش های مختلف تاثیر مکانیکی، تاثیر فیزیولوژیکی بر عصب، تاثیر روانی بر روی بیمار خواهد داشت.
کیسه آب گرم و کمپرس سرد
استفاده از کیسه آب گرم از دیگر تکنیک های در نظر گرفته شده برای فیزیوتراپی در منزل می باشد و به خاطر استفاده از حرارت کیسه در این روش باعث می شود تا ماهیچه های منقبض شده شل شوند و درد ناشی از اسپاسم به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند. کاهش اسپاسم و انقباض ماهیچه ها باعث گشاد شدن رگ های خونی و بالا بردن گردش خون در عضلات خواهد شد.
امواج فراصوت در فیزیوتراپی
استفاده از امواج فراصوت در فیزیوتراپی به این صورت است که امواج صوتی به بافت و عروق فرد نفوذ می کند و به گرم و شل شدن عضله و یا بافت کمک می کند.
امواج فراصوت از طریق گرمایی که ایجاد می کنند منجر به گشاد شدن عروق و افزایش گردش خون در بدن خواهد شد.
فونوفورزیس
فونوفورزیس از دیگر روش های درمانی برای انجام تمرینات فیزیوتراپی می باشد که برای انجام آن از ژل دارویی استفاده می شود.
الکتراپی با تنس در فیزیوتراپی
هدف از انجام این روش برای تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست می باشد. جهت استفاده از این روش نیاز است تا از یک دستگاه کوچک برای انتقال جریان الکتریکی و کاهش درد استفاده شود. فیزیوتراپیستی که این کار را برای شما انجام میدهد الکترودها را بر سطح قرار می دهد و با روشن کردن الکترودها جریان الکتریکی ایجاد می شود.
تحریک الکتریکی، نور درمانی و استفاده از نوار چسب کینزیولوژی از دیگر تکنیک ها و روش های فیزیوتراپی در منزل می باشد که با توجه به شرایط بیمار انتخاب می شود.
فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست ها با توجه به شرایط فیزیکی، روانی، عاطفی و اجتماعی به بیماران کمک می کنند شرایط زندگی آن بهتر شود. در مرحله اول برای درمان ابتدا فیزیوتراپیست ها وضعیت بیماران را ارزیابی می کنند و با توجه به اطلاعات بدست آمده قضاوت بالینی و پیش آگهی بیماری و برنامه ی درمانی را تعیین می کنند.
فیزیوتراپیست با در نظر گرفتن اولویت های بیمار اهداف درمانی را مشخص می کند و راه حل های مورد نیاز را برای مدیریت و بهبود مشکل توسط به خود بیمار ارائه می دهد.
فیزیوتراپیست ها باید از نظر قدرت بدنی شرایط لازم را داشته باشند چون در برخی از مواقع ممکن است پوزیشن های خاصی به بیمار بدهند و یا نیروی زیادی جهت کشش بافت وارد کنند.
داشتن روابط اجتماعی خوب و توانایی جلب اعتماد بیمار و صبور بودن از دیگر ویژگی های یک فیزیوتراپیست است که او را در جهت رسیدن به اهداف درمانی کمک می کند.
چه افرادی به فیزیوتراپی نیاز دارند؟
از دلایلی که باعث می شود به فیزیوتراپی نیاز داشته باشید شامل
- کاهش درد
- بهبود توانایی های حرکتی فرد
- جلوگیری از آسیب های ورزشی و یا کمک به ترمیم آن ها
- پیشگیری از ناتوانی یا بعضی از جراحی ها
- توانبخشی پس از سکته ی مغزی، تصادف، و یا جراحی
- بهبود تعادل فرد جهت پیشگیری از زمین خوردن
- کنترل ادرار و مدفوع
- یاد گرفتن چگونگی استفاده از عضو مصنوعی
- یاد گرفتن چگونگی استفاده ی صحیح از وسایل کمکی مثل عصا و یا واکر
- تجویز اسپلینت یا بریس
چه زمانی باید به فیزیوتراپی مراجعه کنیم؟
معمولاً پزشکان معالج بعد از انجام ویزیت در منزل بیمار و یا در مراکز درمانی برای بیمار فیزیوتراپی تجویز می کنند. باید توجه داشت که برخی از بیماری ها مانند سکته ی مغزی باید در یک زمان خاصی که بین 3 تا 6 ماه است برای مراجعه به فیزیوتراپی و استفاده از خدمات توانبخشی اقدام کنند.
حیطه ی فعالیت فیزیوتراپیست برای موارد زیر کاربرد دارد که در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.
- بیماری های مغز و اعصاب
- بیماری های قلبی عروقی و تنفسی
- بیماری های روماتیسمی و پوستی
- بیماری های ارتوپدی و آسیب های ورزشی
- سوختگی
- سلامت زنان
فیزیوتراپی در بیماری های مغز و اعصاب
زمانی که به سیستم عصبی افراد آسیب وارد می شود ممکن است عوارض و مشکلاتی را افراد به همراه داشته باشد و باعث شود اطرافیان بیمار اذیت شوند.
از جمله مشکلاتی که ممکن است برای افراد به وجود بیاید می توان به ضعف عضلات، مشکلات حفظ تعادل، اختلال در راه رفتن و… اشاره کرد. فیزیوتراپیست جهت مدیریت و بهبود آن ها اقدام کند. آن دسته از مشکلاتی که به وجود می آیند و جزو مشکلات نورولوژیکی که پیشرونده اند و ممکن است برای مدت طولانی همراه فرد باشند و ناتوانایی هایی را برای او به دنبال دارند حضور تیم توانبخشی برای مدیریت محدودیت های فرد در تمام مدت ضرورت دارد.
فیزیوتراپیست ها با انتخاب بهترین گزینه های درمانی هم به فرد و هم به اطرافیانش توجه دارد می توانند بهترین سطح عملکردی فرد را حفظ کنند و یا روند تخریبی بیماری های نورولوژیکی پیشرونده را کند کنند.
بیماری های قلبی عروقی تنفسی
بیماری ها و اختلالات زیادی می توانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم روی سیستم قلبی عروقی و تنفسی اثر بگذارند. فیزیوتراپیست با کمک به تخلیه ی ترشحات، آموزش الگوی صحیح تنفس، حفظ فعالیت فیزیکی مناسب، آموزش راهکارهایی جهت مدیریت علائم توسط خود فرد و… سلامت سیستم قلبی و تنفسی فرد را بهبود می بخشد.
یکی از مشکلات شایع عروقی، ادم لنفی می باشد که هدف اصلی فیزیوتراپی در مورد ادم لنفی، در کنار اقدامات پزشکی، کاهش میزان ادم (تورم) تا حد ممکن، کاهش ریسک عفونت و نرم کردن بافت فیبروتیک است.
بیماری های روماتیسمی و پوستی
بیماری های روماتیسمی انواع بسیاری دارند که از شایع ترین آن ها می توان به آرتریت روماتوئید، آرتروز و پوکی استخوان اشاره کرد. فیزیوتراپیست با در نظر گرفتن شرایط بیمار از درمان های الکتریکی و حرارتی، درمان های دستی و تمرینات مناسب جهت کاهش درد، کاهش التهاب و سفتی، بهبود قدرت عضلانی و دیگر مشکلات همراه بیماری استفاده می کند.
در بیماری های پوستی مانند پسوریازیس، فیزیوتراپیست با استفاده از الکتروتراپی، مثلاً استفاده از پرتو فرابنفش، به حفظ سلامت پوست بیمار کمک می کند.
بیماری های ارتوپدی و آسیب های ورزشی
بیماری های ارتوپدی سیستم عضلانی اسکلتی را می تواند درگیر کنند و شامل شکستگی ها، تعویض مفصل، آسیب های تاندونی و… می شود که هر کدام پروسه ی توانبخشی مربوط به خود را دارد.
فیزیوتراپی در سوختگی
با توجه به این که سوختگی ها درجه های مختلفی دارد و می تواند در برخی از بخش ها به وجود بیاید. بیماران با توجه به وسعت و پیچیدگی سوختگی، به میزان متفاوتی از درمان و فیزیوتراپی احتیاج دارند.
عوارضی که ممکن است ناشی از سوختگی ها به وجود بیاید، شامل
مشکلات تنفسی در نتیجه ی استنشاق دود و گاز های سمی، ایجاد اسکار و در صورت نگرفتن درمان مناسب ایجاد تغییر شکل در مفاصل، ورم مفاصل و بافت های اطراف آن و… است. اهدافی که فیزیوتراپی در بیماران سوختگی دنبال می کند شامل پاکسازی راه های هوایی، حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل و جلوگیری از ایجاد تغییر شکل در مفاصل، حفظ طول طبیعی بافت ها، حفظ قدرت عضلانی، به حداقل رساندن تشکیل اسکار و بدست آوردن حداکثر عملکرد فرد است.
فیزیوتراپی در سلامت زنان
بارداری با توجه به تغییر کردن بخش های مختلف بدن نسبت به هم است و این در برخی از خانم ها مشکلاتی را همراه خود دارد. فیزیوتراپیست می تواند آموزش های لازم بارداری و زایمان و بعد از آن را به خانم های باردار بدهد.
ورزش های مناسب و ایمن را با توجه به شرایط فرد تعیین کند و مشکلات اسکلتی عضلانی را که گاهاً به دنبال بارداری ایجاد می شود را شناسایی و درمان کند. گاهی اوقات ممکن است بی اختیاری برای آقایان مسن را هم درگیر کند، فیزیوتراپیست با تقویت عضلات کف لگن به بهبود کنترل فرد کمک می کند. همچنین در صورتی که به خاطر شرایط بارداری توانایی خروج از منزل را برای چکاپ ندارید، می توانید از خدمات مامایی در منزل مجموعه ی سلامت نوین استفاده کنید.
رایج ترین متدهای درمانی در فیزیوتراپی
- الکتروتراپی به معنای استفاده از جریان های الکتریکی، مغناطیسی، لیزر، اولتراسوند و… می باشد. از رایج ترین استفاده هایی که از جریان های الکتریکی می شود تحریک پوست یا تحریک عضله و عصب است و ممکن است جهت کاهش درد استفاده شود و یا برای تقویت و فعال سازی عضله مورد استفاده قرار می گیرند.
- منوال تراپی به معنای یکسری تکنیک های دستی می باشد که با هدف کاهش درد یا ناتوانی اسکلتی عضلانی استفاده می شود.
- تمرین درمانی شامل یک سری تمرینات می باشد که مخصوص هر فرد داده می شود و با کاهش التهاب حفظ دامنه ی حرکتی و بهبود قدرت و استقامت عضلانی به کاهش علائم یا بهبود عملکرد کمک می کند.
- هیدروتراپی به معنای دو خاصیت مهم آب در رابطه با این موضوع کاهش وزن بدن در آب و از طرفی ایجاد مقاومت در برابر حرکت است. کاهش وزن بدن در آب سبب می شود که وزن روی مفاصل کم شود و فشار کمتری به آن ها وارد شود. اهمیت این مسئله را در بیماری های تخریب مفصلی مثل آرتروز شاهد هستیم. از طرفی سبب ایجاد مقاومت توسط آب باعث می شود که تمرینات کمی با مقاومت انجام شود.
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی و قلبی
فیزیوتراپی برای بیماری های تنفسی و قلبی مورد استفاده قرار می گیرند. بیماری قلبی و تنفسی با توجه به این که می توانند عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و ظرفیت تنفسی و ظرفیت قلبی و به صورت کلی عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می دهند.
فیزیوتراپی می تواند در این افراد تاثیرگذار می باشد. بعضی از فواید و اهداف آن در بیماران تنفسی و قلبی می توان به بهبود ظرفیت ریه، بهبود وضعیت تنفسی، تقویت عضلات تنفسی، توانبخشی قلبی و... مورد استفاده قرار می دهند.
فیزیوتراپی در بیماران روماتیسمی و پوستی
بیماری هایی که فیزیوتراپی می تواند خیلی تاثیرگذار باشد بیماری های روماتیسمی و پوستی می باشد. بیماری های روماتیسمی نوعی از بیماری های خود ایمنی می باشند که به صورت عمده مفاصل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند و جاهای دیگر بدن را هم می توانند تحت تاثیر قرار دهند. اما مهمترین جاها مفاصل می باشد که مستقیماً حرکات را تحت تاثیر قرار می دهند. فیزیوتراپی نوعی از بیماری های پوستی هم که در واقع حرکت را محدود میکنند، میتواند موثر و مفید باشد.
فیزیوتراپی کف لگن
فیزیوتراپی در برخی از مشکلات مربوط به کف لگن نیز می تواند کمک کننده باشد، که شامل موارد زیر می شود.
- بیماری های زنان
- بیماری های مردان
- مشکلات جنسی
- مشکلات بی اختیاری ادرار و مدفوع
- مشکلات مربوط به کف لگن و اندام های تناسلی
فیزیوتراپی کودکان
دسته ی دیگری از بیماران که به فیزیوتراپی نیاز دارند کودکان می باشند که در مسائلی که به خاطر دلایل مادرزادی به وجود می آیند هست و یا مشکلاتی که بچه ها با آن به دنیا می آیند. بعضی از این موارد شامل
- مشکلات ارتوپدی
- مشکلات نورولوژیک
- مشکلات شناختی و...
می باشند. اگر به خاطر مشغله های کاری و دیگر مسائل نمی تواند از کودک خود مراقبت و نگهداری کنید می توانید با استخدام پرستار کودک در منزل از نگران های خود در رابطه با نگهداری فرزند خود کم کنید.
فواید فیزیوتراپی چیست؟
یکی از مهم ترین فوایدی که انجام فیزیوتراپی برای بیماران دارد این است که می توانند به افزایش کیفیت زندگی افراد کمک کند و عملکرد را تا جایی که برایشان امکان دارد به حد مطلوب برای آن فرد برساند و بتواند عملکرد را بهبود داده و حرکت بهتر شود و در نهایت کیفیت زندگی فرد بهتر شود.
پس به طور کلی از فواید فیزیوتراپی هم افراد سالم می توانند بهره ببرند و هم افرادی که به نحوی آسیب خاصی داشتند. فیزیوتراپی هم در درمان و هم در پیشگیری از آسیب می تواند به شدت کمک کننده باشد. همچنین در پیشگیری از آسیب مجدد، برای افرادی که دچار عارضه و مشکلات خاصی شده اند، مفید است.
تعداد جلسات فیزیوتراپی
تعداد جلسات در نظر گرفته شده برای هر فردی با توجه به مشکل فرد و تشخیص پزشک تعیین خواهد شد. به صورت نرمال پزشکان جلسات فیزیوتراپی را به صورت 10 جلسه می باشد و در صورتی که نیاز به درمان داشته باشید و فرد به صورت کامل بهبود پیدا نکرده باشد تعداد جلسات بیشتر هم خواهد شد. حتی ممکن است، یک سری از پزشکان تعداد جلسات را 5 جلسه تعیین کنند.
بیشترین حالتی که می تواند در نظر بگیرند 10 جلسه می باشد. حتی در برخی از موارد هم 15 تا 30 جلسه هم دیده شده است. ولی به صورت کلی فیزیوتراپی برای همه بیماران 10 جلسه انجام می شود ولی اگر نیاز به تمدید داشته باشند با تشخیص پزشک این تعداد جلسات می تواند تمدید هم شود.
در صورتی که بیماران مشکلات نورولوژیک داشته باشند مانند سکته مغزی این تعداد جلسات ممکن است، با توجه به شرایط بیمار و مشکلی که دارد حداقل 20 و 30 جلسه و تا 50 و 60 جلسه ادامه پیدا کند.
در کل تعداد جلسات فیزیوتراپی با توجه به مشکلات بیمار و شدت آن مشکل تعیین خواهد شد.
علت ها و دلایل استفاده از خدمات فیزیوتراپی در منزل
انجام فیزیوتراپی در منزل به بیمارانی توصیه می شوند که به خاطر نوع بیماری یا شدت آسیب، در راه رفتن با مشکل رو به رو هستند و یا سالمندانی که توانایی مراجعه به کلینیک ها و یا مراکز درمانی را ندارند. استفاده از این خدمات به بهبود هرچه سریع تر بیماران کمک می کند. برخی از تجهیزات و دستگاه های فیزیوتراپی مانند لیزر پرتوان، اولتراسوند، دستگاه جریان های تنس، فارادیک و... قابل حمل هستند، و می توانند توسط فیزیوتراپیست جهت درمان به خانه شما آورده شوند.
عوارض فیزیوتراپی چیست؟
از عوارض فیزیوتراپی هم می توان به خستگی در حساس شدن عضلات (زمانی که به عضلات دست می زنیم، و فشار می دهیم)، کمردرد و یا خون مردگی در دست و پا ایجاد می شود.