سوند به عنوان لوله ای توخالی، باریک، انعطاف پذیر و نرم می باشد، که توانایی وارد کردن مایعات مورد نیاز بدن انسان را دارد، و یا حتی در برخی از موارد به خروج آن ها نیز کمک می کند. با توجه به نوع استفاده و محل جاگذاری سوند در مدل های مختلف طراحی می شوند، و یکی از شناخته شده ترین نوع سوند، سوند ادراری می باشد. سوند عموماً جهت تخلیه ی ادرار، تغذیه بیماران دارای مشکل بلع، ساکشن کردن مخاط بینی و… مورد استفاده قرار می گیرند. در صورتی که در مورد دفع ادرار خود با مشکل رو به رو شده اید، یک کاتتر ادراری را وارد مثانه شما می کنند. زمانی که این اتفاق می افتد، این امکان برای شما فراهم می شود، تا ادرار خود را دفع کنید. هم چنین در صورتی که نیاز به خون یا دارو داشته باشید، پزشک ممکن است، از یک کاتتر داخل وریدی استفاده کند، که با یک سوزن به یکی از رگ های شما متصل است. در ادامه به معرفی دقیق تر مدل های مختلف سوند خواهیم پرداخت.
سونداژ چیست؟
گاهی اوقات ممکن است، بعضی از بیماران به خاطر وجود دلایل مختلف نیاز به سوندگذاری یا سونداژ داشته باشند. سوند گذاری برای افرادی انجام می شود، که در زمینه ی کنترل ادرار ناتوان هستند. (افراد سالمند، و بیمارانی که دچار عارضه مغزی شده اند). در برخی موارد دیگر هم ممکن است، سوندگذاری به خاطر دلایل دیگری مثل عمل جراحی یا اندازه گیری دفع و جذب بدن بیمار صورت گیرد. به جایگذاری سوند در بدن بیمار اصطلاحا سونداژ گفته می شود، که انجام آن یک کار کاملاً تخصصی است، و به دو صورت دائمی و موقت انجام می شود.
انواع سوند
سوندها با توجه به نوع کاربردی که دارند، به چند دسته تقسیم می شوند. نکته ی مهمی که در رابطه با جایگذاری سوندها وجود دارد، این است، که حتماً باید عمل سوند گذاری به وسیله پزشک یا پرستار انجام شود.
- سوند ادراری
- سوند معده
- سوند رکتال
- سوند ساکشن
سوند ادراری
سوند ادراری به عنوان یکی کاربردی ترین نوع سوند می باشد، که در بیمارستان ها، مراکز درمانی و به صورت شخصی در منزل استفاده می شوند. استفاده از این نوع از سوند برای جمع آوری و نگهداری ادرار و تخلیه کردن آن ها می باشد. در برخی از موارد هم ممکن است، به خاطر دلایل مختلفی افراد قادر به خارج کردن ادرار خود نباشند، و از آن جایی که نگهداشتن ادرار سبب فشار و صدمات زیادی به کلیه می شود، لذا استفاده از این سوند ها کمک بسیار زیادی به این افراد می کند. عدم ناتوانی دفع ادرار، چه به صورت دوره کوتاه مدت و یا بلند مدت باشد، استفاده از سوند امری مهم و ضروری می باشد. این سوندها توسط مجاری ادراری داخل مثانه قرار می گیرند، و به کمک کیسه ادرار از بدن خارج و تخلیه می شوند. این سوندها طول بلند، انعطاف پذیر و نرمی هستند. در صورتی که توانایی خروج از منزل را برای انجام سوندگذاری ندارید، می توانید از خدمات نصب سوند در منزل مجموعه ی سلامت نوین استفاده کنید.
سوندهای ادراری خود به چند دسته ی زیر تقسیم می شوند.
-
سوند نلاتون یکبار مصرف
این سوند یکی از سوندهای داخلی می باشد، که در مثانه جایگذاری می شود، و به دفع ادرار کمک می کند. قیمت این سوندها نسبت به سوندهای فولی ارزان تر و از جنس pvc می باشد، و قابلیت استفاده برای زنان و مردان را دارد. نلاتون به عنوان یک سوند موقت می باشد، و برای استفاده در مدت زمان های کوتاه و برای تخلیه ادرار به کار می روند. همچنین در مواقع نمونه گیری ادرار که نیاز به بررسی ادرار است، و فرد به خودی خود نمی تواند دفع ادرار داشته باشد، استفاده می شود. این سوندها به خاطر خاصیت آلرژی زا بودن به هیچ عنوان نباید بیشتر از یک بار استفاده شوند، چون باعث ایجاد التهاب و عفونت می شوند.
-
سوند فولی
سوند فولی از دسته ی سوندهای داخلی می باشد، که قابلیت استفاده به صورت دائم را دارد. جنس این سوند از نوع سیلیکونی و در دو نوع سه راه و دو راه تولید می شوند. این سوند دو لوله انعطاف پذیر دارد، که انتهای آن ها باز و طول یکی از دیگری کوتاه تر است. لوله اول به کیسه ادرار متصل می شود، و لوله دوم به یک بالون پلاستیکی مانند بادکنک که از آب استریل پر شده است، وصل می شود. انجام این کار باعث می شود، که سوند کاملاً در مثانه قرار گرفته و خارج نشود. این سوند همانند سوند نلاتون سایزهای مختلفی دارد، که از سایز 10 تا سایز 24 را دارد. استفاده از سوند فولی برای موارد زیر کاربرد دارد.
- زمان انجام شدن اعمال جراحی و یا هنگام بستری شدن و بیهوشی
- بیمارانی که دچار سرطان پروستات شده اند.
- افرادی که دچار ضایعه نخاعی می باشند، که توانایی عوض کردن سونداژ خود را ندارند.
- افرادی که به خاطر آسیب های کلیوی نیاز است، ادرار آن ها به صورت منظم اندازه گیری و بررسی شود.
- قبل و بعد از عمل سزارین
عوارض سوند ادراری و نحوه ی مراقبت از آن
هر زمانی که یک جسم خارجی وارد بدن افراد می شود، در برخی از موارد ممکن است، سبب ایجاد عوارض شود. از مهم ترین عوارضی که سوند می تواند ایجاد کند، التهاب و عفونت های ادراری هستند. هم چنین ممکن است، انسداد مثانه، گرفتگی مثانه و اسپاسم، ایجاد خارش و حساسیت پوستی نیز از دیگر مشکلات ناشی از سوند باشد. برای این که از ایجاد این گونه مشکلات جلوگیری کنید، می توانید از درست انجام شدن موارد زیر اطمینان پیدا کنید.
- مطمئن شدن از متصل شدن کامل لوله سوند به کیسه ادرار و عدم نشت آن
- قرار دادن کیسه ادرار به زیر مثانه جهت جلوگیری از برگشت ادرار به مثانه
- تمیز کردن کاتتر و عدم استفاده از لوسیون و پودرهای روان کننده
- تعویض سوند و کیسه ادرار
- بررسی منطقه ادراری جهت عدم وجود التهاب، قرمزی و عفونت
سوند کاندوم (کاندوم شیت)
کاندوم شیت یک نوع سوند داخلی است. منظور از داخلی بودن آن این است، که از داخل بدن وصل می شود. جنس این سوند لاتکس طبیعی و از نظر شکل ظاهری شبیه به کاندوم معمولی می باشد، که روی آلت، قرار گرفته می شود، و به وسیله ی چسبی که دارد، روی بدن فیکس می شود. از طریق انتهای کاندوم شیت که یک سر دارد، کیسه ادرار متصل شده و ادرار جمع آوری می شود. این سوند فقط برای مردان قابلیت استفاده دارد. افرادی که می توانند از این سوند استفاده کنند، ممکن است، مشکلات زیر برایشان به وجود آمده باشد.
- بیمارانی که تکرر ادرار دارند.
- بیمارانی که به خاطر زوال عقل و فراموشی توانایی کنترل ادرار خود را ندارند.
- افرادی که بی اختیاری ادرار دارند.
- بیماران دارای ضعف جسمانی، معلولین و جانبازان
- هم چنین زمانی که فرد دچار عفونت های ناشی از سوند های موقت و دائمی شده و استفاده از آن ها برای او امکان پذیر نیست، از کاندوم شیت استفاده می شود.
از سوند ادراری استفاده کنیم یا سوند کاندومی؟
برای پاسخ به این سوالی که ممکن است، برای همه ی افراد به وجود بیاید، باید بگوییم، که نوع سوند با توجه به نظر پزشک و موقعیت بیمار تعیین خواهد شد. استفاده از کاندوم شیت به خاطر به حداقل رساندن و جلوگیری از عفونت های دستگاه ادراری مورد استفاده قرار می گیرد. هم چنین احتیاجی به وجود پرستار یا پزشک ندارد، و بیمار به تنهایی می تواند از آن استفاده کند.
به خاطر وجود دلایل مختلفی اعم از راحتی، نصب آسان، بدون درد و خونریزی بودن آن باعث شده است، تا بیماران تمایل بیشتری برای استفاده از این سوند داشته باشند.
در صورت بروز عوارض چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- در صورتی که زمان وصل کاتتر به ادرار، تا حدود 6 ساعت جریان ادرار به داخل کیسه ادراری، ادامه نداشت.
- احساس سوزش، فشار، درد شدید در ناحیه ی پیشابراه، مثانه و زیر شکم
- ایجاد خون در ادرار
- تب، استفراغ، سرگیجه و تهوع
سوند معده
سوند معده یکی دیگر از مدل های سوند می باشد، که در بیمارستان ها و منازل جهت تغذیه و تخلیه ی مواد از معده مورد استفاده قرار می گیرند. این سوند، یک لوله بلند، باریک و نرم می باشد، که روی آن در فواصل معینی نشانه گذاری های طراحی شده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با سوند معده و نصب آن در منزل مقاله ی مرتبط با آن را مطالعه کنید.
زمانی استفاده از این سوند تجویز خواهد شد، که یکی از موارد زیر برای شما پیش بیاید.
- قرار گرفتن افرادی در حالت بیهوشی و نیمه بیهوشی
- اختلال در بلع
- افرادی که از آسیب های شدید گردنی رنج می برند.
- جهت استفاده از مایعات، غذا و دارو
- تخلیه مسمومیت ها، خون و ترشحات از معده
- نمونه برداری مقداری از معده برای انجام آزمایشات
سوند رکتال
از سوند رکتال برای تخلیه گاز و مواد دفعی در بیمارانی که به خاطر انجام جراحی توانایی انجام این کارها را ندارند، مورد استفاده قرار می گیرند. زمانی که دچار یبوست شده اید، و یا دادن دارو و تنقیه کردن و اجابت مزاج می توانید از سوند رکتال استفاده کنید. این سوند از مواد مدیکال و گرید پزشکی بالا تولید می شود. در انتهای لوله سوراخ هایی برای کمک به خروج مایعات به صورت پانچ شده قرار داده شده است.
نحوه ی تنقیه با رکتال تیوب به صورت زیر می باشد. در بخش ورودی سوند که رنگی است، مایع یا سرم شستسو از طریق یک لوله شفاف وارد رکتوم و بعد از آن وارد روده ی بزرگ می شود.
برای انجام تنقیه باید به صورت زیر عمل شود.
- برای شروع این کار ابتدا باید پایه ی سرم را به ست سرم وصل کرده، و سوند رکتال و ست سرم را هواگیری کنید. سپس ورودی سوند رکتال را با ماده لغزنده ای مثل ژل لوبریکانت آغشته کنید.
- اول باید بیمار را بر روی پهلوی چپ بخوابانید. (توجه داشته باشید، که زانوی راست بیمار به طرف شکم جمع شود.)
- بعد از آن دمای سرم را اندازه بگیرید.
- مشمع و زیر انداز را زیر باسن بیمار قرار دهید.
- لبه های باسن را جهت زاویه ی دید بهتر مقعد از هم جدا کنید.
- سوند رکتال را در حدود 7 الی 10 سانتی متر وارد مقعد کنید.
- کلمپ سرم را باز کرده و عمل تنقیه را انجام دهید.
سوند ساکشن
سوند ساکشن مناسب برای تخلیه ی ترشحات می باشد، از لحاظ شکل ظاهری سوند ساکشن شبیه به سوند نلاتون می باشند، ولی نباید به اشتباه از هم استفاده شوند. از این وسیله جهت خارج کردن ترشحات داخل نای و مخاط به وسیله ی اتصال لوله کاتتر به دستگاه ساکشن استفاده می شود.
تفاوت دو سوند نام برده شده در موارد زیر است.
- ساکشن کتتر حدود 10 سانت از نلاتون بلند تر می باشد.
- از سوند ساکشن جهت ساکشن کردن ترشحات، خون در نای و لوله تراشه ولی از سوند نلاتون به عنوان یک سوند ادراری استفاده می شود.
- انتهای نلاتون بسته می باشد، اگر به اشتباه بخواهیم به جای سوند ساکشن از نلاتون جهت ساکشن کردن مخاط نای استفاده کنیم، تمام ترشحات در قاعده ریه گیر می کند، و سبب انسداد ریوی و مشکلات برای بیمار می شود. بنابراین با وجود ساکشن فراوان باز هم نیاز به ساکشن کردن است. در سایزهای مختلف با توجه به قطر لوله سوند و در رنگ کاتتر متفاوت تولید می شوند.