انواع سرم تزریقی

سرم ها به عنوان یکی از مواد دارویی می باشند، که دارای ترکیباتی مختلفی می باشند، و از هر مدل آن برای درمان یک بیماری استفاده خواهد شد. ترکیبات به کار گرفته شده در سرم ها شامل مواد آمینو اسیدی، کربوهیدراتی، الکترولیتی و... می باشد. در تقسیم بندی محلول های تزریقی ترکیب شیمیایی و غلظت اسمزی محلول اهمیت بسیار زیادی دارند، و طبقه بندی آن ها بر این اساس انجام خواهد شد. شما می توانید برای این که بتوانید در آرامش و آسایش تزریقات خود را در منزل انجام دهید، می توانید از خدمات تزریقات در منزل، مرکز پزشکی سلامت نوین که شامل تزریق سرم در منزل، تزریق آمپول در منزل، سرم تراپی در منزل استفاده کنید.

جهت استفاده از خدمات تزریقات در منزل کرج با سلامت نوین تماس بگیرید.

محلول ها از نظر غلظت اسمزی

• محلول های ایزوتونیک

محلول های ایزوتونیک دارای غلظت اسمزی مطلوب برای محلول های تزریقی می باشد، که آب و الکترولیت ها را در مایعات بد تأمین می کنند. این محلول شامل موارد زیر می باشد.

1. رینگر
2. دکستروز 

• محلول های هیپرتونیک

محلول های هیپرتونیک دارای غلظت اسمزی بیش از غلظت اسمزی می باشد، و باعث می شود، تا به حجم مایعات سلولی اضافه شود، و باعث کاهش ADH و خارج شدن ادرار از دستگاه ادراری می شود. این محلول می تواند مانیتول 10% و 20% باشد.

• محلول های هیپوتونیک

خواص درمانی محلول های هیپوتونیک کمتر از محلول های هیپرتونیک می باشد، و دارای غلظت اسمزی کمتر از او می باشند. هم چنین می توانند همولیز گلبول های قرمز را ایجاد کنند، و ادامه مصرف منجر به تورم سایر سلول های بد نیز می شود. این محلول می تواند نرمال سالین (نیم نرمال) باشد.

• محلول‌ های ایزوتونیک 

  • دکستروز 5% در آب 
  • محلول رینگر
  • محلول کلرور سدیم 0.9%
  • محلول رینگر لاکتات 
  • محلول قندی نمکی 5%

در ادامه به بررسی انواع سرم ها و نکات مهمی که در مورد تزریق آن ها وجود دارد، خواهیم پرداخت.

• سرم D/W 5%

محلول قندی 5% که اول ایزوتونیک می باشد، ولی با توجه به این که گلوگز به سرعت متابولیزه می شود، باعث می شود، به مایعی هیپوتونیک (1.3 خارج سلول و 2.3 داخل سلول) تبدیل شود. اهمیت این مورد در بیمارانی که در معرض خطر افزایش فشار داخل جمجمه هستند، افزایش پیدا خواهد کرد.

نکات مهمی که در رابطه با این سرم وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

این محلول گزینه ی مناسبی برای احیا و تامین مایع نمی باشد.

از کاربرد این محلول می توان به ایجاد دیورز خفیف در درمان مسمومیت‌ ها و دفع توکسمی اشاره کرد.

استفاده از گلوکز به همراه انسولین و الکترولیت‌ها، در انفارکتوس میوکارد، باعث کاهش آسیب بافتی خواهد شد.

در بیماران N.P.O برای این که بتوانند انرژی مورد نیاز بیماران را تأمین کنند، و از تجزیه ی غیر ضروری پروتئین‌ ها که باعث فقر غذایی استفاده خواهد شد.

هم چنینی برای رقیق سازی بعضی داروها برای انفوزیون داخل وریدی استفاده می‌ شود.

افرادی که ادم ریوی دارند، تحت عنوان محلول K.V.O برای دسترسی و حفظ خط وریدی استفاده می‌ شود.

در بیمارانی که دچار تب شدید دارند، برای تأمین انرژی مصرف شده ی آن ها استفاده می‌ شود.

هنگام انجام جراحی ها 50 تا 150 گرم گلوکز برای جلوگیری از هیپو گلیسمی در حین عمل انفوزیون شود.

محلول دکستروز 10% در مسمومیت با پتاسیم همراه با انسولین استفاده می‌ شود.

محلول دکستروز 10% همراه با اسیدهای آمینه و اینترا لیپید در تغذیه وریدی یا پارنترال بیمار استفاده می‌ شود.

از محلول دکستروز 20% جهت تشخیص کمای هیپوگلیسمیک از هیپرگلیسمیک استفاده می‌ شود.

از محلول دکستروز 20% جهت درمان کرامپ عضلانی هنگام انجام دیالیز برای بیماران اورمیک استفاده می‌ شود.

استفاده از محلول دکستروز 5% در اختلالات آب و الکترولیت، در بیماران دهیدراته، در خونریزی‌ های داخل جمجمه‌ ای و در بیماران با افت فشار خون محدودیت دارد.

محلول‌ های قندی به هیچ عنوان الکترولیت ندارند، به همین خاطر پس از تزریق ضمن دیورز، مقداری از الکترولیت‌ ها مانند سدیم و پتاسیم را با خود دفع می‌ کنند، و ادامه سرم فقط می‌ تواند سبب هیپوکالمی و هیپوناترمی شود.

• سرم رینگر لاکتات

سرم رینگر لاکتات دارای غلظتی شبیه به پلاسما می‌ باشد.

 

نکات مهمی که در رابطه با این سرم وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

 

• از کاربرد این سرم می توان به درمان هیپوولمی، سوختگی‌ ها، جایگزین کردن مایعات از دست رفته در اسهال و جایگزینی خون از دست رفته اشاره کرد.
• قابلیت استفاده از این سرم در نارسائی کلیه به هیچ عنوان وجود ندارد.
• لاکتات در بدن در کوتاه ترین زمان ممکن به بی کربنات تبدیل می‌ شود.
• این سرم به هیچ عنوان با دیگر دارو ها هنگام تجویز همزمان سازگاری ندارد.
• قابلیت استفاده با دیگر محلول‌ ها در تغذیه موقتی بیماران را دارد.

سرم رینگر

سرم رینگر به عنوان یکی از محلول‌ های الکترولیتی می باشد، که پس از تزریق محلول‌ های قندی و نمکی و نرمال سالین، مقداری از نیازهای تغذیه‌ ای و الکترولیتی بیماران را تأمین خواهد کرد. این نوع از تزریق به خاطر تشدید دیورز به خاطر دفع پتاسیم از طریق ادرار بیماران را در معرض هیپوکالمی قرار می‌ دهد، ولی سرم رینگر ب غیر از این که دارای Nacl به مقدار مشابه حاوی مقداری +K و ++Ca با غلظت ایزوتونیک می باشد. رینگر، نرمال سالینی می باشد، که مقداری پتاسیم و کلسیم به آن اضافه شده است. در صورتی که فعالیت کلیوی بیمار مختل نشده باشد، این فرآورده برای جایگزین کردن حجم مایع مناسب است.

نکات مهمی که در رابطه با این سرم وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

• جایگزین کردن الکترولیت‌ ها زمانی که از دست دادن یون کلر بیش از یون سدیم باشد.
• در تغذیه پارنترال کوتاه مدت همراه با دیگر محلول‌ ها
• درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی
• جایگزین کردن مایعات از دست رفته همگام انجام عمل جراحی زمانی که محلول‌ های مناسب وجود ندارد.
• جهت جلوگیری از هیپوکالمی ناشی از سرم تراپی با دیگر محلول‌ ها و هیپوکالم ناشی از مصرف دیورتیک‌ ها
• در شوک هیپوولمی نسبت به دیگر محلول‌ های قندی نمکی گزینه ی مناسب تری می باشد.

نکات مهم پرستاری هنگام استفاده از سرم رینگر

• به هیچ عنوان هنگامی که کلیه بیمار نارسائی دارد، از این محلول استفاده نکنید.
• به هیچ عنوان نمی توان برای هیپرناترمی از این محلول استفاده کرد.
• برای جبران هیپوکالمی نمی‌ توان فقط از رینگر استفاده کرد، و باید از محلول‌ های هیپرتونیک کلرور پتاسیم با دوز تجویزی پزشک به رینگر اضافه کرد.
• اضافه کردن محلول هیپرتونیک بی کربنات سدیم به داخل رینگر امکان پذیر نمی باشد.

سرم نرمال سالین

سرم نرمال سالین محلول ایزوتونیک و الکترولیتی می باشد، که تماماً در ECF باقی می‌ ماند. به همین خاطر در بیشتر موارد از از این محلول جهت درمان کاهش حجم مایع استفاده خواهد شد. سرم نرمال سالین شامل 154 میلی گرم سدیم، 154 میلی گرم کلر و اسمولالیته 308-310 میلی اسمول در لیتر می‌ باشد.

نکات مهمی که در رابطه با این سرم وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

• هنگام انجام شیمی درمانی برای بیماران باید 50 تا 100 سی سی از محلول نرمال سالین قبل و پس از انفوزیون داروی شیمی درمانی تزریق شود. این محلول تنها محلولی می باشد، که می‌ تواند به همراه فرآورده‌ های خونی مورد استفاده قرار بگیرد.
• از کاربرد این محلول می توان به هنگام شوک، احیاء قلبی ریوی، کتو اسیدوز دیابتی، آلکالوز متابولیک و شرائط هیپو ولمی اشاره کرد.
• کلرور سدیم 0.9% به عنوان مایع اولیه برای انجام همودیالیز و آغاز و پایان انتقال خون مورد استفاده قرار می گیرد.
• برای انجام هواگیری و شست و شوی مایع همودیالیز در آلکالوز متابولیک به همراه KCL استفاده می‌ شود.
• آن دسته از بیمارانی نمی توانند غذا و مایعات مورد نیاز بدن را از طریق دهان مصرف کنند، نرمال سالین با محلول‌ های دکستروز ترکیب شده، و به صورت تزریق وریدی به عنوان درمان نگهدارنده برای مدتی بین یک تا سه روز استفاده می‌ شود.
• این محلول حلال هنگام تزریق وریدی بسیاری از داروها استفاده می‌ شود.
• زمانی که از این سرم بیش از اندازه استفاده شود، سبب اسیدوز هیپوکلرمیک شود. این عارضه می تواند در بیمارانی که دچار اختلال کلیوی یا نارسایی احتقانی قلب و ادم هستند، شدیدتر باشد.
• نرمال سالین تنها محلولی می باشد، که می‌ تواند همراه با فرآورده‌ های خونی تجویز شود.

سرم قندی و نمکی

محلول دکستروز سالین %5 (D/S) از نظر ترکیبات شیمیایی همان سرم قندی %5 دارای گلوکز، همانند نرمال سالین %0.9 حاوی کلرور سدیم می باشد. از کاربرد این محلول می توان به تامین انرژی، آب و الکترولیت‌ های مورد نظر بیماران در تغذیه پارنترال و بیماران NPO، مسمومیت‌ ها اشاره کرد.

سرم 1.3 و 2.3

سرم 1.3 حجم آن نرمال سالین و 2.3 حجم آن دکستروز 5% می‌ باشد. به خاطر داشتن قند و کلرور سدیم کمتر نسبت به دکستروز سالین 5% در بیماران دیابتی مورد استفاده قرار می گیرد. با انفوزیون این محلول در هنگام انجام عمل های جراحی، به ویژه در اطفال، بیماران از خطر احتباس سدیم مصون خواهند بود. در هنگام انفوزیون این محلول در بیماران با نارسائی قلبی، کلیوی و کبدی بیماران را به‌ دقت از نظر افزایش فشار خون و ادم حاد ریه بررسی کنید.

محلول های هیپرتونیک

محلول‌ های تزریقی هیپرتونیک شامل:

• محلول قندی 20% و 50%
• مانیتول 10% و 20%
• D/W 10%

نکات مهمی که در رابطه با استفاده از این محلول وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

• تزریق دکستروز 50% در زمانی معادل 5 دقیقه می‌ تواند کرامپ عضلانی بیماران همودیالیزی و اورمیک را رفع کند.
• این از این نوع محلول ها می توان برای درمان سریع هیپوگلیسمی از تزریق دکستروز 50% به‌ صورت داخل وریدی استفاده کرد.
• به هیچ عنوان نباید تزریق محلول‌ های قندی هیپرتونیک برای آن دسته از افرادی که دچار آنوری هستند، انجام شود.
• در هموراژی داخل جمجمه و خونریزی اسپاینال، استفاده از محلول‌ های قندی دارای محدودیت هایی می باشد.
• از نشت محلول به بافت اطراف ورید جلوگیری کنید، چون می تواند باعث سفتی و نکروز شود.
• محلول‌ های غلیظ حتماً دکستروز باید به آهستگی انفوزیون شوند، چون می تواند منجر به افزایش قند خون و جابجایی مایعات شود.
• توصیه می شود، تا وریدهای بزرگ مرکزی جهت تزریق محلول‌ های قندی غلیظ استفاده شود.
• برای تأمین نیازهای کالری بدن از دکستروزهای غلیظ استفاده می‌ شود.
• مصرف توأم محلول‌ های قندی و ترانسفوزیئن خون به ویژه از طریق یک کاتتر ممنوع است.
• هنگام تجویز محلول‌ های هیپرتونیک قندی انتظار دیورز اسموتیک را داشته باشید.
• محلول‌ های قندی فاقد الکترولیت می باشند، و پس از تزریق دیورز ایجاد کرده، و باعث هیپو کالمی و هیپو ناترمی می‌ شوند.
• تشدید دیورز پس از تزریق این محلول‌ ها می‌تواند سبب دهیدراتاسیئن شود.
• انفوزیون محلول‌ های قندی باعث کمبود ویتامین‌ های گروه B می‌ شود، به همین خاطر بهتر است، در بیماران N.P.O که برای مدت زمان طولانی با محلول‌ های قندی سرم تراپی می‌ شوند، ویتامین B کمپلکس به محلول‌ های قندی اضافه شود.

محلول های هیپوتونیک

• سالین نیم غلظت 

سرم نمکی 0.45% شامل Na+=77 mq/l و CL- =77 mq/l و آب می‌ باشد. آب آزاد می تواند به دفع مواد محلول از طریق کلیه‌ ها کمک کند. این محلول دارای +Na و -CL کمتری نسبت به نرمال سالین می باشد، و در درمان دهیدراتاسیون تخلیه +Na و -CL و دفع ترشحات معده مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از استفاده از این محلول رساندن آب برای دفع مواد زائد بدن و گاهی هم برای درمان هیپرناترمی می‌ باشد. زمانی که هاف سالین با دکستروز %5 ترکیب می شود، نسبت به پلاسمای خون، هایپرتونیک خواهد شد، و علاوه بر الکترولیت های +Na و -CL حدود 170 کالری انرژی را نیز تولید می‌ کند.

محلول هایی که می توانند جایگزین پلاسما شوند، شامل:

دکستران

دکستران از پلی ساکاریدهای صناعی می باشد، و یک سرم هایپرتونیک و افزاینده سریع الاثر حجم پلاسما می باشد. دکستران اثر کلوییدی اسموتیک دارد، که مایعات را از فضاهای بینابینی به داخل عروق می کشد، و باعث افزایش حجم خون می‌ شود. دکستران با وزن مولکولی بالا مشابه آلبومین می باشد، به همین خاطر چسبندگی اریتروسیت‌ ها را کم می کند، و باعث کاهش ویسکوزیته خون می‌ شود. در بزرگسالان در درمان شوک تا 2gr/kg در روز اول و سپس 1gr/kg/day انفوزیون می شود. درمان به هیچ عنوان نباید بیشتر از 5 روز طول بکشد. به‌ عنوان پروفیلاکسی آمبولی ریوی و ترومبوز وریدی 1gr/kg تا سه روز تجویز می‌ شود.

نکات مهمی که در رابطه با استفاده از این محلول وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

• از کاربرد این محلول می توان به زمانی اشاره کرد، که نیاز به جایگزین سازی مایعات باشد، و نیز برای افزایش حجم خون در درمان کمی حجم خون، شوک‌ های ناشی از کاهش حجم خون و یا وضعیت‌ های نزدیک به شوک به‌ کار می‌ رود. دکستران می تواند ویسکوزیته خون را کم کند، و سبب جلوگیری از تجمع گلبول‌ های قرمز شود. هم چنین برای جلوگیری از اختلالات ترومبوآمبولیک بعد از عمل های جراحی استفاده می شود.
• درمان کمکی در شوک 
• مایع اولیه در پمپ‌ های اکسیژن دهنده در گردش خون از بدن 
• برای پیشگیری از ترومبوز عروق وریدی، آمبولی ریوی، در عمل های جراحی به ویژه در جراحی لگن
• جایگزینی فرآورده‌ های خونی هنگامی که هنوز کراس ماچ انجام نشده باشد، و تنها زمانی که دسترسی به خون یا فرآورده‌ های آن امکان پذیر نباشد، مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

نکات پرستاری هنگام مصرف دکستران

• هر زمانی که علائم آلرژیک برای بیماران به وجود آمد، باید تزریق را قطع و از داروهای آنتی هیستامین استفاده کنید.
• حتماً دقت کنید، که بیمار را هیدراته کنید، چون دکستران یک محلول هیپرتونیک کلوئیدی می باشد، که آب را از فضای خارج سلولی به درون عروق منتقل می کند.
• از این محلول فقط زمانی استفاده می شود، که دسترسی به خون و یا فرآورده‌ های آن را ندارید.
• سرم را در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد نگهداری کنید.
• با توجه به کم شدن پلاکت‌ ها در هنگام تزریق دکستران توصیه می شود، بیمار از نظر هماتمز، ملنا و هماچوری کنترل شود.
• هم چنین از این محلول برای بیماران نارسائی احتقانی قلب می توان با احتیاط استفاده کرد، چون باعث کاهش پروتئین‌های پلاسما می‌ شود.
• پیش از تجویز باید آزمایش کراس مچ انجام شود، چون در صورت بالا بودن تیتر آنزیم‌ های ALT وAST تجویز دکستران با وزن مولکولی بالا، ممکن است، لیز گلبولی را تغییر دهد. این سرم می‌ تواند باعث کاهش سطح هماتوکریت شود. 
• نبض، فشار خون، فشار ورید مرکزی و برون‌ ده ادراری را در فواصل زمانی مشخص هنگام تزریق کنترل کنید.

هماکسل

هماکسل از استخوان گاو نر استخراج می شود، که وزن مولکولی آن بسیار بالا می باشد. تزریق هماکسل می تواند باعث جبران پلاسما، بهبود گردش خون در عروق موئینه شود، و از بروز ضایعات کلیوی به دنبال شوک جلوگیری کند.

نکات مهمی که در رابطه با استفاده از این محلول وجود دارد، به شرح زیر می باشد:

• شوک هموراژیک
• شوک هیپوولمیک 
• کمک به ثابت نگه داشتن جریان خون در بیهوشی، اعمال جراحی، همودیالیز
• جایگزینی مناسب برای مایعات بدن در تعویض پلاسما
• جانشین پلاسما در گردش خون خارج از بدن هنگام انجام عمل های جراجی باز مانند جراحی قلب باز

نکات پرستاری هنگام مصرف دکستران

• تزریق سریع هماکسل می تواند باعث آزاد شدن هیستامین شود. به همین خاطر هنگام تزریق و پس از آن ممکن است، باعثبه بروز کهیر، لرز، اسپاسم، تاکی کاردی، هیپوتانسیون و کلاپس عروق شود.
• هنگام به وجود آمدن علائم حساسیت خفیف از آنتی هیستامین استفاده کنید.
• در صورت تشدید آلرژی حتماً هماکسل را قطع کنید.
• فشار خون هنگام تزریق هماکسل را کنترل کنید.
• سابقه ی وجود حساسیت و آسم را پیش از تزریق از بیمار بپرسید.
• درجه حرارت هماکسل حین انفوزیون 37 درجه سانتی گراد می باشد.
• از تزریق هماکسل سرد خودداری کنید.

افرادی که به تزریق سرم نیاز دارند، شامل:

• برخی از بیماری ها مانند نارسایی کلیه که بدن از طریق کلیه ها سدیم از دست داده، و دچار نبود این ماده می شود، باید سرم تزریق شود، تا در یک زمان خاص این ماده کم کم به بدن تزریق شود
• افرادی که به خاطر گرمای بیش از حد و یا حرارت ناشی از سوختگی دچار کمبود آب در بدن می شوند.
• برای تامین انرژی و تب 
• زمانی که بدن بیماران دچار کمبود ویتامین ها می شود، قبل از قرص استفاده از سرم برای جبران این کمبود تجویز می شود.
• تزریق سرم باعث ایجاد مقاومتی پیشگیرانه در بسیاری از بیماری ها مانند پوکی استخوان می شود.
• بیمارانی که به خاطر تأثیر تدریجی دارو واکنش منفی داشته، یا افرادی مانند زنان باردار که نیاز به تقویت ویتامین ها و افزایش میزان آن ها در بدن دارند.

---

---