زخم دیابتی یکی از عوارض شایع بیماری دیابت است که معمولاً در نواحی کف پا ایجاد می‌شود. این زخم‌ها به دلیل کاهش گردش خون و آسیب‌دیدگی اعصاب دیرتر بهبود می‌یابند و در صورت عدم درمان مناسب ممکن است به عفونت و حتی قطع عضو منجر شوند. پیشگیری و مراقبت منظم از پاها نقش مهمی در کنترل این نوع زخم‌ها دارد. در این مطلب از سلامت نوین توضیحات کاملی را در مورد انواع زخم دیابتی، روش جلوگیری از ایجاد زخم دیابتی و نحوه درمان و شستشوی زخم دیابتی ارائه داده ایم. در صورتی که برای شستشو و پانسمان زخم دیابتی نیاز به خدمات دارید، تنها با یک تماس می توانید از خدمات پانسمان در منزل سلامت نوین در کرج و تهران بهره مند شوید.
زخم دیابتی چیست؟
زخم دیابت به عنوان یکی از دردناک ترین زخم هایی می باشد، که می تواند به خاطر موارد مختلفی اعم از تخریب عروق و یا تخریب عصب های پا به وجود بیاید. یکی از بدترین اتفاقاتی که ممکن است، به خاطر بی اطلاع بودن از وجود این بیماری رخ دهد، قطع کردن پای افراد می باشد، تا با انجام این کار بتوانند از سرایت کردن آن به نواحی دیگر بدن جلوگیری کنند. افرادی که به بیماری دیابت یا همان افزایش قند خون در دراز مدت مبتلا هستند، با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند، یکی از آنها ایجاد زخمی اغلب در ناحیه پای بیمار است. عفونت ممکن است، که در تمامی بافت و استخوان نزدیک زخم یا مناطق دورتر بدن پخش شود. در برخی از موارد و بدون مراقبت اورژانسی عفونت زندگی را تهدید می کند، یا ممکن است حتی کشنده باشد. مهم است، افرادی که دیابت دارند، سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته باشند، تا خطر روند آهسته بهبود زخم های دیابتی کاهش پیدا کند.
انواع زخم دیابتی کدام است؟
دیابت بیماری ای می باشد، که می تواند به اعصاب محیطی که در گرما، سرما و درد به ما کمک می کنند، آسیب بزند. این نوع از زخم ها که بیشتر تحت عنوان زخم نوروپاتیک شناخته شده اند، در اغلب موارد در پاها به وجود می آید، اما باید گفت که در دست و نشیمن گاه نیز مشاهده شده است، که معمولاً هیچ نوع درد و سوزشی برای بیمار به همراه نداشته است، اما ممکن است، در زمان خارج کردن جوراب خود از پا مشاهده کنید، که پاهای شما زخم شده است.
به طور کلی انواع مختلفی از زخم های دیابتی وجود دارد، که شامل:
زخم نوروپاتیک
زخم نوروپاتیک معمولاً در نقاطی ایجاد می شود، که عصب محیطی دیابتی وجود دارد، ولی ایسکمی ناشی از بیماری شریان محیطی وجود ندارد.
زخم ایسکمیک
زخم ایسکمیک معمولاً در نقاطی ایجاد می شود، که بیماری شریان محیطی بدون دخالت نوروپاتی محیطی دیابتی وجود داشته باشد.
زخم عصبی
زخم عصبی معمولاً در نقاطی ایجاد می شود، که فرد هم نوروپاتی محیطی و هم ایسکمی ناشی از بیماری سریان محیطی داشته باشد.
روش جلوگیری از ایجاد زخم دیابتی
افرادی که از بیماری دیابت رنج می برند، حتماً باید به آن ها آموزش های لازم داده شود، تا هر شب قبل از خواب پاهای خود را چک کنند، و در صورت مشاهده هرگونه تاول، زخم، بوی نامناسب و… اقدامات لازم را انجام دهند، تا از پیشرفت کردن آن جلوگیری کنند. نکته ی مهمی که در رابطه با این زخم ها وجود دارد، این است، که این زخم ها به خودی خود درمان نمی شوند. داشتن یک تغذیه مناسب و کنترل قند خون در رابطه با این بیماری می تواند بسیار تأثیرگذار باشد. علاوه بر این موضوع به این دسته از بیماران توصیه می کنیم، حتماً از کفش و جوراب مناسب استفاده کنند، تا بتوانند از ایجاد هرگونه زخم در پا جلوگیری کنند.
زخم دیابتی چگونه درمان می شود؟
- موثرترین روشی که برای درمان وجود دارد، انجام آزمایش قند خون در منزل و یا در مراکز درمانی می باشد، تا با انجام این کار بتوان قند خون بیمار را کنترل و ایرادات غذایی شان را برطرف کنند. همچنین می توانید با مصرف قرص یا انسولین از بدتر شدن شرایط جلوگیری کنید.
- پزشک معالج می تواند با لمس عروق پا متوجه شود، که آیا اشکالی در خون رسانی پاها وجود دارد، یا نه. در صورت مشاهده ی هرگونه مشکلی ممکن است، بیمار تحت آنژیوگرافی قرار گیرد.
- نکته ی مهم دیگر در مورد مصرف آنتی بیوتیک برای زخم دیابتی می باشد، حتماً باید با دقت انتخاب شود، تا عفونت کنترل شده، و از آسیب دیدن دیگر نقاط بدن بیمار جلوگیری شود.
- شستشوی روزانه ی زخم با شامپو بچه و پاک کردن هرگونه عفونت و استفاده کردن از یک پانسمان مناسب باعث می شود، تا روند بهبودی بیماری سریع تر انجام شود.
- انجام ورزش های مناسب پا بر روی خونرسانی این ناحیه تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. توجه داشته باشید، که ناخن های انگشت را با احتیاط کوتاه کنید، تا از ایجاد هرگونه زخم جدید جلوگیری شود.
نحوه شستشو و پانسمان زخم دیابتی
استفاده درست از پانسمان می تواند به کوتاه تر کردن دوران نقاهت بیماری دیابت کمک کند. انتخاب پانسمان مناسب می تواند به حفظ میزان مناسب رطوبت کمک کند، و اجازه دهد، زخم تخلیه و بهبود پیدا کند. مهم است، که پانسمان زخم دیابتی را در فواصل زمانی مناسب عوض کنید. پانسمان های فوم و آلژینات به عنوان مناسب ترین گزینه برای زخم پای دیابتی که تراوشات زیادی دارد، می باشند، زیرا جذب بالایی دارند. هیدروژل ها اتولیز را تسهیل می کنند، و ممکن است، در مدیریت زخم های حاوی بافت نکروز مفید باشند. پانسمان های حاوی اینیدین و نقره ممکن است، به مدیریت عفونت زخم کمک کنند.
جهت پانسمان زخم پای دیابتی باید مراحل زیر را انجام شود.
تجهیزات مورد نیاز
- وسایل مورد نیاز خود را جمع آوری کرده، و بر روی سطح تمیز قرار دهید.
- قبل از انجام پانسمان حتماً دست های خود را با آب گرم و صابون به خوبی شسته، و کاملاً خشک کنید.
برداشتن پانسمان قبلی
- ابتدا باید پانسمان قبلی را با دقت شل کنید، و به آرامی بیرون بکشید. در صورتی که پانسمان به پوست چسبیده بود، آن محل را خیس کنید.
- پانسمان قدیمی را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید، و کنار بگذارید.
- بعد از انجام این مراحل مجدداً دستان خود را بشویید.
بازرسی زخم
- بررسی کردن زخم را از نظر وجود هرگونه زهکشی، قرمزی، درد و یا تورم
تمیز کردن زخم دیابتی
- پر کردن سرنگ با مایع توصیه شده توسط پزشک معالج
- 3 تا 10 سانتی متر از محل زخم فاصله بگیرید، و به آرامی اسپری کنید.
- از پارچه نرم و خشک یا تکه ای گاز برای خشک کردن زخم استفاده کنید.
گذاشتن پانسمان جدید
-
پانسمان جدید را بر روی زخم قرار دهید، و آن را محکم کنید.
نتیجه درمان زخم دیابتی
- کاهش خطر ایجاد عفونت در سایر بخش ها
- جلوگیری از شیوع زخم جدید
- کاهش هزینه های درمانی
- عملکرد طبیعی بدن بیشتر خواهد شد.
- زندگی بیماران دیابتی بهبود می یابد.
مراقبت های ضروری از زخم دیابتی
- بهتر است، که هرازگاهی وضعیت بدنی خود را بررسی کنید، تا در صورت مشاهده ی زخم بتوانید سریعاً نسبت به درمان آن اقدام کنید.
- شست و شوی روزانه پای های خود در آب گرم
- بهتر است، هنگامی که در حال استراحت و خوابیدن هستید، پاهای خود را بالاتر از بدن تان قرار دهید، تا جریان خون رسانی بدن تان سریع تر شود.
- نکته ی مهم دیگر انتخاب کفش و جوراب مناسبی می باشد، تا بتواند در برابر گرما یا سرما از پاهای شما به خوبی محافظت کند.
- کنترل قند خون خود
- اگر به استعمال دخانیات عادت دارید، آن را ترک کنید.
- کوتاه کردن ناخن های انگشت
- اگر در قسمت پای تان میخچه یا پینه ای دارید، سعی کنید، آن ها را بر ندارید، زیرا احتمال عود مجدد و بروز عفونت بیشتر از قبل خواهد شد.
چرا روند درمان زخم دیابتی کند است؟
زمانی که شما دچار بیماری دیابت می شوید، عوامل مختلفی وجود دارد، که می تواند بر روی توانایی بدن شما برای درمان زخم دیابتی تاثیر گذار باشد، این عوامل شامل موارد زیر می باشد.
سطوح قند خون بالا
- سطح قند خون یکی از عوامل تاثیرگذار در چگونگی بهبود سریع زخم دیابتی شما می باشد.
- در مواردی که سطح قند خون شما از حالت نرمال بیشتر می باشد.
- مانع ارسال مواد مغذی و اکسیژن از سلول های انرژی زا می شود.
- افزایش التهاب در سلول های بدن
نوروپاتی
نوروپاتی محیطی ممکن است، سبب افزایش سطوح قند خون نسبت به حالت نرمال باشد. در طول زمان آسیب ها به خاطر عصب و عروق اتفاق می افتد. نوروپاتی معمولاً در دست ها و پاها وجود دارد، و زمانی که این مشکل به وجود می آید، ممکن است زخم دیابتی را حس نکنید.
نقص سیستم ایمنی
آن دسته از افرادی که دچار بیماری دیابت شده اند، ممکن است، با مشکلات دیگری اعم از نقص سیستم ایمنی رو به رو شوند. در این مواقع بسیاری از سلول های جنگنده ایمنی فرستاده می شوند، تا زخم ها را درمان کنند. زمانی که این اتفاق می افتد، باعث می شود، تا توانایی آن ها برای انجام این کار کاهش پیدا کند. در صورتی که سیستم ایمنی بدن شما به درستی عمل نکند، می تواند روند درمان و بهبود زخم دیابتی کند و احتمال ایجاد عفونت را در بدن شما بالا ببرد.
در صورتی که زخم به وجود آمده به خاطر بیماری دیابت درمان نشود، و یا حتی از وجود آن باخبر نباشید، ممکن است، باعث پیشرفت سرعت در عفونت شود، یا مشکلات جدی تری را به وجود بیاورد. مهم ترین موضوع در رابطه با این بیماری قطع عضو است. افرادی که دچار دیابت هستند، 15 برابر در معرض قطع عضو قرار دارند.
چه زمانی برای درمان زخم دیابت دکتر برویم؟
اگر دچار زخم دیابتی شده اید، بهتر است، در طول درمان خود جوراب سفید بپوشید. با این کار خون یا نشانه های دیگر را راحت تر می بینید. همچنین در صورتی که زخم دیابتی شما بدتر شد، و یا بیشتر از یک هفته طول کشید، حتماً به دکتر بروید.
- مور مور شدن
- سوختگی
- از دست دادن حس
- درد مداوم
- تورم