با توجه به این که برای درمان زردی نوزادان از دستگاه فتوتراپی (نوردرمانی) استفاده می شود این روش به عنوان یکی از موثرترین روش های پزشکی جهت کمک به نوزادان می باشد. شما می توانید با اجاره دستگاه زردی نوزاد و با تاباندن نور مخصوص به بدن نوزاد، به تجزیه بیلی روبین اضافی در خون و دفع آن از طریق ادرار و مدفوع می شود.
این دستگاه بیشترین کاربرد را برای درمان نوزاد دارد ولی نگرانی هایی درباره تاثیرات احتمالی این نور بر اطرافیان، به ویژه والدین و سایر اعضای خانواده که در نزدیکی نوزاد حضور دارند، مطرح شده است.
یکی از سوالاتی که در این مورد برای برخی از افراد به وجود می آید این است که هنگام استفاده از این دستگاه در منزل یا حتی در بیمارستان آیا تماس مداوم یا نزدیک با نور دستگاه می تواند برای بزرگسالان یا کودکان دیگر مضر باشد؟ برای پاسخ به این سوال در این مقاله به بررسی پارامترهای مهم در این مورد و ارزیابی عوارض احتمالی آن برای اطرافیان بپردازیم و نکات ایمنی لازم را برای استفاده صحیح از دستگاه خواهیم پرداخت.
آیا نور دستگاه زردی برای دیگران (اطرافیان) مضر است؟
در این مورد باید بگوییم که نور دستگاه مضرر نیست. این نور معمولاً از نوع نور آبی با طول موج مشخص (معمولاً 420 تا 470 نانومتر) است که برای تجزیه بیلی روبین در بدن نوزاد طراحی شده و به شکل کنترل شده ای تابیده می شود. ولی نیاز است تا موارد زیر بررسی شود که چرا این نور برای اطرافیان خطرناک نیست؟
- بدون اشعه UV یا مادون قرمز: دستگاه های استاندارد فتوتراپی اشعه فرابنفش (UV) که برای پوست و چشم مضر است، تولید نمی کنند.
- طول موج ایمن برای انسان: نور آبی با شدت مشخص، برای استفاده درمانی طراحی شده و با استانداردهای پزشکی هماهنگ است.
- پرتو مستقیم به اطرافیان نمی تابد: نور دستگاه معمولاً به صورت متمرکز به بدن نوزاد تابیده می شود و با رعایت فاصله، تابش موثری به اطرافیان ندارد.
- فاقد اشعه فرابنفش (UV): دستگاه های استاندارد نور UV ندارند، پس آسیبی به پوست یا چشم اطرافیان نمی زنند.
- نور با طول موج ایمن: معمولاً بین 420–470 نانومتر است و فقط بر بیلی روبین نوزاد اثر دارد.
- خطر انتقال ندارد: نوری استریل است و هیچ ماده ای از نوزاد به اطراف منتقل نمی شود.
- نزدیکی زیاد توصیه نمی شود: فاصله مناسب از دستگاه را رعایت کنید. (بیش از 1 متر برای بزرگسالان کافی است.)
چه مواردی ممکن است برای اطرافیان آزاردهنده یا کم‌خطر باشد؟
| مورد | توضیح |
|---|---|
| تماشای مستقیم نور | ممکن است باعث ناراحتی یا خستگی چشم شود، به ویژه در محیط‌های کم نور. (توصیه می شود اطرافیان از خیره شدن مستقیم به نور خودداری کنند.) |
| نزدیکی بیش از حد به دستگاه | در صورت ایستادن یا نشستن طولانی در فاصله خیلی نزدیک به منبع نور، ممکن است تحریک چشمی یا حس گرما ایجاد شود. |
| وجود کودکان خردسال در اتاق | برای پیشگیری از تماس مستقیم یا بازی با دستگاه، نظارت لازم است. اگر چه خطر واقعی وجود ندارد، بهتر است کودکان نزدیک منبع نور نباشند. |
به طور کلی می توان گفت که نور دستگاه زردی برای اطرافیان در شرایط عادی خطرناک نیست و استفاده از آن در منزل یا بیمارستان، در صورت رعایت توصیه های ساده ایمنی، کاملاً بی خطر خواهد بود. تنها توصیه مهم، عدم نگاه مستقیم به نور و حفظ فاصله مناسب است.
عوارض احتمالی برای اطرافیان در صورت استفاده نادرست
- تحریک و یا قرمزی چشم به خاطر قرارگیری طولانی در معرض نور بدون محافظ
- سردرد یا سرگیجه خفیف ناشی از شدت نور در محیط تاریک و یا کوچک
- وجود اختلال در خواب شبانه در مواردی که دستگاه روشن باشد حتی در ساعات خواب اطرافیان
- تحریک پذیری عصبی برای کودکان خردسال یا افراد حساس به نور
- برهم خوردن ریتم شبانه روزی (ساعت زیستی) در صورت استفاده طولانی و بدون وقفه
- خشکی چشم یا گلو به خاطر گرمای مداوم و تهویه ضعیف
- تماس تصادفی با سطح داغ دستگاه (اگر دستگاه استاندارد نباشد یا تهویه مختل شود.)
- آزار صوتی خفیف ناشی از صدای فن برخی دستگاه ها در محیط‌های بی صدا
- افزایش خطرات فیزیکی برای کودکان (برخورد، زمین خوردن یا دست کاری دستگاه)
- استرس روانی برای والدین یا مراقبین به دلیل نگرانی از نور یا عملکرد دستگاه
نکات ایمنی در زمان استفاده دستگاه زردی نوزاد در منزل
- از سلامت کابل ها و دوشاخه برق قبل از هر بار استفاده مطمئن شوید.
- تهویه مناسب اتاق جهت جلوگیری از گرمای زیاد ضروری است.
- از نگاه مستقیم به نور دستگاه خودداری کنید.
- تنظیم زمان استفاده باید مطابق با دستور پزشک انجام شود.
- دور نگه داشتن کودکان دیگر از دستگاه برای جلوگیری از بازی با آن نیاز است.
- حفظ فاصله مناسب اطرافیان (حداقل ۱ متر) از دستگاه باید باشد.
- در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی در نوزاد یا دستگاه، نیاز است تا تماس فوری با پزشک داشته باشید.
- از چشم بند مخصوص برای نوزاد برای محافظت از چشم ها استفاده شود.
- قرار دادن نوزاد روی سطح صاف و ایمن طبق راهنمای دستگاه انجام شود.
- جلوگیری از تماس دستگاه با آب یا رطوبت (خطر برق گرفتگی) را کاهش می دهد.
عوارض دستگاه فتوتراپی برای بزرگسالان
عوارضی که دستگاه فتوتراپی برای بزرگسالان خواهد داشت به طور کلی محدود و نسبتاً خفیف خواهد بود. در صورت قرار گرفتن در معرض نور ماوراء بنفش مصنوعی در دوزهای بالا می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.
عوارض شایع دستگاه فتوتراپی برای بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- قرمزی و خارش پوست
- خشکی پوست
- حالت تهوع
- سردرد
- اختلالات خواب
عوارض کمتر شایع که ممکن است با آن روبرو شوید شامل تاول و بثورات پوستی، ایجاد زخم می باشد.
عوارض دستگاه فتوتراپی برای چشم
در مواردی که به روش درست از دستگاه زردی نوزاد استفاده نکنید ممکن است عوارضی برای چشم نوزاد ایجاد کند. مهم ترین عارضه مربوط به آسیب به شبکیه چشم به خاطر قرار گرفتن در معرض نور آبی با طول موج بالا می باشد و جهت جلوگیری از این عارضه نیاز است از محافظ چشم (چشم بند) حین فتوتراپی استفاده شود.
عوارض نور دستگاه زردی برای چشم نوزاد در موارد زیر خلاصه می شود.
- آسیب به شبکیه: نور آبی دستگاه با طول موج ۴۶۰-۴۸۰ نانومتر مورد استفاده قرار می گیرد و باعث آسیب به شبکیه می شود. این آسیب می تواند در نوزادان نارس که هنوز سیستم بینایی شان کاملاً تکامل نیافته، بیشتر محتمل است.
- تحریک و التهاب چشم: نور زیاد می تواند منجر به تحریک و التهاب چشم ها می شود.
- تغییر رنگ عنبیه: در موارد نادر، ممکن است نور فتوتراپی منجر به تغییر موقت رنگ عنبیه (بخش رنگی چشم) می شود.
- تغییرات بینایی: در برخی موارد، فتوتراپی ممکن است باعث ایجاد اختلالات موقتی در بینایی نوزاد شود.
- اختلال در ریتم شبانه روزی: فتوتراپی می تواند ریتم طبیعی خواب و بیداری نوزاد را مختل کند.
چگونه از بروز عوارض فتوتراپی پیشگیری کنیم؟
- تنظیم فاصله دستگاه: دستگاه در فاصله استاندارد از پوست نوزاد قرار داده شود.
- کنترل دمای محیط و بدن: از دمای زیاد یا کم بدن نوزاد جلوگیری شود.
- مراقبت از پوست: نیاز است تا به صورت روزانه پوست برای جلوگیری از خشکی یا سوختگی بررسی شود.
- تنظیم دقیق شدت نور: از نور با شدت مناسب طبق توصیه پزشک استفاده شود.
- محافظت از چشم نوزاد: نیاز است تا چشم ها با عینک محافظ پوشانده شوند.
- زمان بندی دقیق درمان: رعایت مدت زمان توصیه شده برای فتوتراپی ضروری است.
- مراقبت‌های پزشکی منظم: در زمان بندی های مختلف سطح بیلی روبین و وضعیت عمومی نوزاد بررسی شود.
- هیدراتاسیون مناسب: از نوشیدن کافی مایعات یا شیر باید مورد توجه قرار بگیرد.
عوارض نور دستگاه زردی برای اطرافیان
به طور کلی می توان گفت که دستگاه فتوتراپی برای مراقبین نوزاد خطری را ایجاد نخواهد کرد. ولی مسئله ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که برخی از افراد ممکن است که در نزدیکی نورهای دستگاه به مدت طولانی، باعث ایجاد احساس تهوع می شود. برای کاهش میزان اثرگذاری آن نیاز است تا در قسمت بیرونی جداره دستگاه، پلاستیک زرد قرار داده شده است.
همچنین در مواردی که در منزل خود فرزند دیگری دارید، بهتر است او را از فضای درمان فتوتراپی دور نگه دارید و به هیچ عنوان اجازه ندهید به لامپ های دستگاه فتوتراپی به مدت طولانی نگاه کند.
سوالات متداول
نور دستگاه زردی نوزاد برای والدین یا اطرافیان خطر دارد؟
خیر، اگر به روشی صحیح و درست از آن استفاده شود نور دستگاه برای اطرافیان بی خطر است.
آیا نگاه کردن اطرافیان نوزاد به نور دستگاه خطرناک است؟
بله، نگاه مستقیم می تواند باعث خستگی یا تحریک چشم شود به همین خاطر بهتر است از نگاه کردن مستقیم پرهیز کنید.
آیا نور دستگاه ممکن است باعث سردرد شود؟
برای برخی از افراد حساس و یا در اتاق های کوچک و کم نور می تواند باعث ایجاد سردرد شود. تهویه مناسب و پرهیز از نور مستقیم کمک کننده است.
آیا دستگاه زردی نوزاد اشعه مضر دارد؟
خیر، نور آن از نوع آبی با طول موج مشخص است و فاقد اشعه فرابنفش (UV) یا مادون قرمز است.
آیا وجود دستگاه روشن در شب روی خواب اطرافیان تاثیر دارد؟
ممکن است نور زیاد خواب را مختل کند. در صورت امکان، نور را محدود به نوزاد و محیط اطرافش کنید.