کراتین (Creatinine) به عنوان یکی از فرآورده جانبی ترکیب شیمیایی کراتین می باشد که به شما در دریافت و جذب انرژی مورد نیاز بدنتان کمک می کند. این ترکیب توسط کلیه ها از جریان خون فیلتر شده و از طریق ادرار از بدن دفع می شود. انجام آزمایش کراتین خون کمک می کند تا بتوانید مقدار این ماده را در خون و یا ادرار اندازه گیری کنید. اندازه گیری این مورد نشان دهنده ی سطح کارکرد کلیه ها در بدن می باشد. در مواردی که میزان کراتین در جواب آزمایش کراتین خون در ادرار پایین تخمین زده شود، نشان دهنده ی زیاد بودن میزان آن در خون می باشد. آزمایش کراتین خون به عنوان یکی از آزمایش های چکاپ کامل بدن محسوب می شود و به کمک آزمایش های دیگر کمک می کند تا بتوانید سلامت کلیه ها بررسی شود.
جهت استفاده از خدمات آزمایش در منزل کرج با سلامت نوین تماس بگیرید.
آزمایش Cr چیست؟
آزمایش کراتینین خون که نشان دهنده ی بخشی از آزمایش عملکرد کلیه می باشد می تواند به بررسی کارکرد کلیه ها برای اندازه گیری میزان ماده کراتینین موجود در خون تجویز می شود. کراتینین و اوره به عنوان دو ماده زائد در جریان خون می باشند که توسط کلیه ها دفع می شوند. پس می توان گفت که میزان و سطح آن ها نشان دهنده ی عملکرد کلیه ها می باشد. در مواردی که میزان کراتینین بالا باشد، نشانه آسیب کلیوی و درست کار نکردن کلیه ها می باشد. همراه با آزمایش کراتین، تست های آزمایشگاهی دیگری مانند پنل متابولیک جامع (CMP)، تست نیتروژن اوره خون (BUN)، متابولیک پایه (BMP) هم تجویز می شوند و کمک می کند تا مشکلات عملکرد کلیه های فرد بررسی شود. زمانی که آزمایش کراتین ادرار جهت تشخیص میزان کراتین در ادرار تجویز می شود. هدف از انجام این آزمایش بررسی سلامت کلیه، تشخیص وجود بیماری کلیوی و پایش روند درمان بیماری کلیوی است.
میزان کراتین خون چگونه اندازه گیری می شود؟
میزان نرمال کراتین خون با توجه به موارد مختلفی اعم از جنسیت، سن، توده عضلانی و... تعیین می شود. میزان کراتین در افراد میانسال و جوانانی که ورزش می کنند، در مقایسه با سایرین بیشتر است. افرادی که در دوره ی میان سالی خود به سر می برند، نشان دهنده ی سطح کراتین پایین تری به نسبت سطح نرمال می باشد. هم چنین باید به این موضوع توجه داشته باشید که افرادی که از بیماری های مزمن، کمبود وزن شدید یا سوتغذیه رنج می برند، به خاطر تحلیل ماهیچه ها شاهد سطح کراتین پایین تری نسبت به همسالان شان هستند. میزان نرمال کراتینین با توجه به کارکرد کلیه ها تعیین می شود.
میزان نرمال کراتینین خون
- زنان: بین 0.5 تا 1.1 میلی گرم در دسی لیتر
- مردان: این میزان به حدود 0.6 تا 1.2 میلی گرم در دسی لیتر
- به طور کلی می توان گفت که سطح نرمال در افرادی که با یک کلیه زندگی می کنند معادل با 1.8 یا 1.9 می باشد.
میزان نرمال کراتین خون در بزرگسالان
- مردان: حدود 0.6 تا 1.2 میلی گرم در دسی لیتر
- زنان: 0.5 تا 1.1 میلی گرم در دسی لیتر
- سطح نرمال کراتینین در افرادی که تنها یک کلیه دارند بین 1.8 تا 1.9 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
کراتین خون بالا چه خطراتی دارد؟
علائمی که نشان دهنده ی بالا بودن کراتین خون می باشد به شرح زیر می باشد.
- از دست دادن اشتها
- ادرار بیشتر یا کمتر از حد معمول
- تورم
- تنگی نفس
- احساس کم آبی
- خستگی
- بی خوابی
- سردرگمی
علائم بالا بودن کراتین خون
هر مسئله ای که در کارکرد درست کلیه ها اختلال ایجاد کند باعث می شود تا میزان کراتین خون افزایش پیدا کند. پس بهتر است با تشخیص به موقع این مشکل و طی روند درمان به بهبود پیدا کردن مشکل کمک کنیم. زمانی که این آزمایش را انجام می دهید بررسی می شود که آیا سطح کراتینین بالا به دلیل نارسایی کلیه است یا عامل دیگری موجب مختل شدن عملکرد کلیه ها شده است. عواملی که دچار اختلال کلیوی و دچار بالا بردن سطح کراتینین، دیابت و فشار خون می شوند. زمانی که کلیه به خاطر آسیب و بیماری کم کار می شود، دیگر نمی تواند اوره و کراتین را از بدن دفع کند.
عوامل تأثیر گذار در افزایش کراتینین
مواردی که سبب بالا رفتن کراتین خون می شوند، به شرح زیر می باشد.
- اختلالات ادراری (ادرار خونی)
- عدم مصرف آب کافی و یا کمبود آب بدن به خاطر تعرق، تب شدید و یا پرادراری
- در مواردی که به قدر کافی استراحت نمی کنید.
- مسمومیت کلیوی به خاطر مصرف برخی داروها منجر به آسیب دیدن کلیه می شود.
- میزان کراتین می تواند به خاطر مشکلات مختلفی اعم از عفونت های روده ای، مجاری ادراری، ذات الریه و سرماخوردگی افزایش پیدا کند.
- در مواردی که فشار خون بالا کنترل نشود.
- سطح کراتین خون با افزایش مصرف نمک بالا می رود.
- در صورت مصرف انواع گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ و مصرف بیش از اندازه خوراکی های حاوی پروتئین در رژیم غذایی
- در مصرف لبنیات و حبوبات، مواد غذایی حاوی پتاسیم زیاده روی کنید.
- مصرف داروهای حاوی کراتین مثل جنتامایسین، ونکومایسین و سفوکسیتین
علل پایین بودن کراتین خون
عواملی که سبب پایین آمدن کراتین خون می باشد به شرح زیر می باشد.
| بیماری عضلانی | علائم مختلفی اعم از ضعف عضلات، کشیدگی و درد در عضلات و کاهش تحرک سبب پایین آمدن کراتین خون می شود. |
| بیماری کبد | کم کاری کبد سبب مختل شدن تولید کراتینین و در نتیجه پایین آوردن کراتینین خون می شود. علائم مختلفی اعم از زردی، درد شکمی و تورم، مدفوع بی رنگ، خونی یا تیره رنگ منجر به این مشکل می شود. |
| کمبود آب شدید | بارداری، جذب آب زیاد و برخی داروها باعث این مشکل می شوند. |
مقایسه سطح بالای کراتین خون با سطح پایین آن
عواملی که سبب بالا و پایین سطح کراتین خون می شود در مقایسه با یک دیگر متفاوت می باشد. در مواردی که سطح کراتین خون بالا برود پزشک انجام آزمایش کلیوی و انجام آزمایش کراتینین خون را تجویز می کند. عللی که سبب بالا رفتن کراتین خون می شود شامل آسیب یا نارسایی کلیوی، عفونت کلیه، کاهش جریان خون در کلیه ها، دی هیدراته شدن و... می شود. علائمی که نشان دهنده ی سطح بالای کراتینین می باشد شامل موارد زیر می باشد.
- خستگی مفرط
- تغییر در ادرار
- فشار خون بالا
- درد قفسه سینه
- کرمپ و گرفتگی عضلانی
- حالت تهوع و استفراغ
- عفونت کلیوی
- سرگیجه
- خشکی پوست
- نفس تنگی
در چه مواردی باید نسبت به انجام آزمایش کراتینین خون اقدام کرد؟
اگر جزو افرادی هستید که مبتلا به نارسایی کلیوی می باشید و تحت درمان هستید و می خواهند پاسخ بدن به روند درمانی را بررسی کنند، یا برای چکاپ کلی می توانند آزمایش کراتینین خون را انجام دهند. با توجه به شرایط زمینه ای و میزان ریسک آسیب کلیوی در فرد، فاصله و دفعات آزمایش تعیین می شود.
- افرادی که دچار دیابت نوع 1 یا 2 هستند باید حداقل سالی یک بار آزمایش کراتین را تکرار کنند.
- بهتر است افرادی که دچار بیماری کلیوی هستند باید در فواصل زمانی مشخص آزمایش کراتینین خون و ادرار را انجام بدهند.
- در صورتی که مبتلا به فشارخون بالا هستید و یا این که مصرف داروهای اثرگذار روی کلیه باعث می شود تا شما آزمایش کراتینین ادرار و خون را انجام دهید.
داروهایی که منجر به ایجاد اختلال در آزمایش می شود شامل داروهای شیمی درمانی، آنتی بیوتیک های سفالوسپورین (سفالکسین (کفلکس) و سفوروکسیم (سفتین))، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) (آسپرین (Bayer) یا ایبوپروفن)، سایمتیدین می باشد.
روش های پیشگیری و پایین آوردن کراتینین خون
| پرهیز از انجام حرکات ورزشی شدید |
در مواردی که نسبت به انجام فعالیت های شدید اقدام می کنید باعث می شود تا از عضلاتتان زیاد کار بکشید، باعث می شود تا سطح کراتینین بالا رود. |
| پرهیز از مصرف مکمل های حاوی کراتین | با توجه به این که کبد به طور طبیعی کراتین تولید می کند و آن را برای تولید انرژی به عضلات می فرستد. کراتینی که برای تولید انرژی مصرف نشود، به کراتین تبدیل می شود. هم چنین باید بگوییم که مصرف مکمل های حاوی کراتین باعث می شود تا میزان کراتین تولید شده دو برابر شود. |
| کاهش مصرف پروتئین | رژیم غذایی پرپروتئین سبب بالا رفتن سطح کراتینین خون می شود. بهتر است در این موارد با پزشک مشورت کنید. |
| جلوگیری از مصرف میوه های حاوی پتاسیم |
بیمارانی که از نارسایی کلیوی رنج می برند در این موارد بهتر است تا میوه های کم پتاسیم مصرف کنید. مصرف میوه های مفید برای کراتینین بالا شامل سیب، هندوانه، لیمو، نارنگی، گریپ فروت، توت فرنگی، هلو، آناناس، گیلاس، تمشک و ذغال اخته می باشد. |
| نوشیدن آب به قدر کافی | در صورتی که به قدر کافی آب مصرف نکنید باعث می شود تا سطح کراتین بالا برود. |
| کاهش مصرف نمک |
در صورت مصرف زیاد نمک باعث می شود در کارکرد طبیعی کلیه ها اختلال ایجاد شود. |
درمان خانگی پایین آوردن سطح کراتین
در کنارراهکارهایی که پزشکان برای برطرف شدن این مشکل در نظر می گیرند می توانید از روش های خانگی برای پیشگیری و درمان نارسایی کلیوی و کاهش سطح کراتینین و پایین آوردن اوره موثر باشند. افرادی که قرار نیست از درمان های شیمیایی استفاده کنند و ترجیح می دهند تا از طب سنتی برای برطرف کردن مشکل استفاده کنند. نکته ی مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که به هیچ عنوان نباید هرگونه گیاه دارویی را بدون مشورت پزشک مصرف کنید. روش های طبیعی که برای پیشگیری و یا پایین آوردن سطح کراتینین خون در نظر گرفته می شود شامل موارد زیر می باشد.
- سرکه سیب
- خربزه تلخ
- دارچین
- گون
- چای برگ گزنه
- چای بابونه
- چای سبز
- جو
- ریواس
- مریم گلی
- ریشه قاصدک
- سیر
- زنجبیل
- آب نارگیل
تفسیر آزمایش کراتین
با توجه به این که کلیه ها سطح کراتین خون را در محدوده ی طبیعی حفظ می کنند. سطح کراتین خون با توجه به میکرومول در لیتر و یا میلی گرم در دسی لیتر بیان می شود. میزان نرمال cr در خون به دو صورت زیر در نظر گرفته می شود.
| میانگین کراتینین (mg/dL) | ||
| مردان بزرگسال | 60 تا 110 | 0.7 تا 1.2 |
| زنان بزرگسال | 45 تا 90 | 0.5 تا 1 |
میزان نرمال کراتینین در بارداری
با توجه به این که در دوران بارداری جریان خون به سمت کلیه ها بیشتر می شود این موضوع سبب افزایش GFR و در نهایت سبب افزایش دفع کراتین می شود. به همین دلیل، معمولاً در افراد باردار سطح کراتین خون کمتر می باشد. دوران بارداری بانوان که به سه دوره سه ماهه تقسیم می شود سطح کراتین فرد در طول هر دوره تغییر می کند.
| میانگین سطح کراتینین | حداکثر سطح کراتینین | |
| سه ماهه اول بارداری | 56 μmol/L 0/63 mg/dL |
76 μmol/L 0/86 mg/dL |
| سه ماهه دوم بارداری | 52 μmol/L 0/59 mg/dL |
72 μmol/L 0/81 mg/dL |
| سه ماهه سوم بارداری | 54 μmol/L 0/61 mg/dL |
77 μmol/L 0/87 mg/dL |