آزمایش cbc چیست؟
CBC مخفف کلمه ی Complete Blood Count و به معنای شمارش کامل سلول های خون است. آزمایش CBC اطلاعات مهمی درباره ترکیب سلولی خون فراهم می کند و برای تشخیص برخی از بیماری ها و مانیتور کردن وضعیت سلامتی بسیار مفید است. طی انجام این آزمایش خون طی آن از خون وریدی نمونه گرفته می شود.
علت انجام آزمایش cbc
آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش رایج است که پزشکان برای ارزیابی وضعیت سلامت کلی فرد تجویز می کنند. این آزمایش، اطلاعات مهمی در مورد تعداد و انواع سلول های خونی موجود در خون فرد ارائه می دهد. آزمایش خون CBC سطح گلبول های قرمز (RBC)، گلبول های سفید (WBC) و پلاکت ها را در خون اندازه گیری می کند. علاوه بر این موارد، سایر پارامترهای مهم مانند سطح هموگلوبین و هماتوکریت با آزمایش خون مشخص می شود. این آزمایش می تواند به تشخیص طیف وسیعی از شرایط، از جمله عفونت، کم خونی، لوسمی و سایر اختلالات خونی کمک کند.
آزمایش CBC شامل اندازه گیری تعداد و شمارش سلول های مختلف خون می شود و هدف از انجام این آزمایش به خاطر دلایلی که در ادامه اشاره می کنیم انجام می شود.
- کنترل و بررسی سلامت جسمانی
- کمک به مشخص شدن مشکل بروز تب های مکرر
- کمک به مشخص شدن مشکل بروز درد‌های بدون علت
- کمک به مشخص شدن بروز احساس ضعف دائمی بیمار
- کنترل و بررسی خون به لحاظ بروز آنمی
- کمک به بررسی شرایط بیمار بعد از اتمام دوره شیمی درمانی
- کمک به مشخص شدن بروز مشکلات انعقاد خون
- کمک به مشخص شدن علت بیماری سرطان خون و لنفوم
کاربرد اولیه CBC
- تشخیص: کمک به تشخیص و تعیین علت علائم بیمار می باشد و حتی کمک می کند تا بسیاری از ناهنجاری های مختلف در خون شناسایی شود.
- نظارت: انجام این آزمایش فرآیندی می باشد که کمک می کند تا شرایط بیمار در طول زمان مورد بررسی قرار بگیرد. هم چنین می تواند به بیمارانی که قبلاً اختلالات خونی داشتند کمک کند.
- غربالگری: تستی می باشد که مشکلات سلامتی را قبل از بروز هرگونه علائمی پیدا می کند. گاهی اوقات ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند تا آزمایش CBC را به عنوان تست غربالگری در طول چکاپ های روتین درخواست کند. نکته ی مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که نباید این آزمایش را با آزمایش CBC Diff اشتباه بگیرید.
تغییر در میزان گلبول خون در ارزیابی سلامت عمومی و تشخیص اختلال به پزشک کمک می کند. سه نوع اصلی گلبول خون در این آزمایش اندازه گیری می شود. برای این که در مورد این موارد اطلاعات بیشتری در اختیار داشته باشید در این بخش به بررسی این موارد می پردازیم.
گلبول قرمز
سلول های قرمز خون (Red Blood Cells - RBCs) سلول هایی هستند که به حمل اکسیژن به اندام های بدن می پردازند. شمارش RBCs میزان هموگلوبین (Hemoglobin) در خون را نیز نشان می دهد که نقش مهمی در حمل اکسیژن دارد. در آزمایش CBC دو مولفه گلبول قرمز که شامل هموگلوبین (پروتئین حامل اکسیژن) و هماتوکریت (درصد گلبول قرمز در خون) اندازه گیری خواهد شد. در صورتی که مقدار این دو مولفه کاهش پیدا کند، نشان دهنده ی کم خونی می باشد. این مشکل هم در مواردی به وجود می آید که آهن خون پایین باشد. انجام این آزمایش حتی می تواند جزئیاتی را در مورد ویژگی های فیزیکی سلول های قرمز خونی قرار دهد. این شاخص ها که به عنوان شاخص های RBC شناخته می شوند شامل موارد زیر می باشد.
| Mean Corpuscular volume (MCV) | اندازه گیری میانگین سایز گلبول های قرمز خون |
| Mean Corpuscular hemoglobin (MCH) | مقدار میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز |
| Red cell distribution width (RDW) | اندازه گیری تنوع در سایز گلبول های قرمز خون |
| Mean Corpuscular hemoglobin concentration (MCHC) | یک اندازه گیری محاسبه شده از میزان غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز است. |
گلبول سفید
سلول های سفید خون (White Blood Cells - WBCs) سلول هایی هستند که در سیستم ایمنی بدن نقش دارند و در مقابل عفونت ها و بیماری ها مبارزه می کنند. افزایش و یا کاهش تعداد یا نوع گلبول سفید در برخی از موارد می تواند نشن دهنده ی عفونت، التهاب و یا سرطان باشد. انواع مختلف سلول های سفید خون شامل موارد زیر می باشد.
| نوتروفیل ها | نوتروفیل ها بیشترین درصد گلبول های سفید را تشکیل می دهند و توسط مغز استخوان برای مبارزه با طیف متنوعی از بیماری های التهابی و عفونی تولید می شوند. |
| لنفوسیت ها | لنفوسیت ها که شامل سلول های B و سلول های T می باشد ابتدا در سیستم لنفاوی یافت شده و در مقابل باکتری ها و دیگر پاتوژن ها در خون مبارزه می کنند. |
| مونوسیت ها | مونوسیت ها در ارتباط با نوتروفیل ها به مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها کمک می کنند و در عین حال سلول های آسیب دیده یا مرده را از بین می برند. |
| ائوزینوفیل ها | ائوزینوفیل ها، WBC هایی هستند که در پاسخ به آلرژی و انواع دیگر از عفونت ها فعال می شوند. |
| بازوفیل ها | بازوفیل ها در شناسایی اولیه عفونت ها، ترمیم زخم و واکنش های آلرژیک نقش دارند. |
پلاکت
علاوه بر شمارش سلول های خونی، آزمایش CBC میزان هماتوکریت (Hematocrit) که نسبت حجم سلول های خونی به حجم کل خون است، و حجم متوسط سلول های قرمز خون (Mean Corpuscular Volume - MCV) را نیز اندازه گیری می کند. در مواردی که خونریزی جای زخم متوقف شود نشان دهنده ی این است که پلاکت وظیفه ی خود را به درستی انجام داده است. وجود هرگونه تغییر در میزان پلاکت شما را در معرض خطر خونریزی شدید قرار می دهد و ممکن است نشانه ی بیماری جدی باشد. در مواردی که میزان هموگلوبین و هماتوکریت در آزمایش CBC پایین باشد، در بیشتر موارد نشان دهنده ی کم خونی است.
هزینه آزمایش cbc در منزل کرج
هزینه آزمایش cbc با توجه به پارامترهای مختلفی تعیین می شود به همین خاطر اگر قصد انجام این آزمایش را در منزل دارید بهتر است با شماره های درج شده در سایت تماس بگیرید تا از تعرفه ی دقیق انجام آزمایش در منزل کرج اطلاع پیدا کنید.
غلظت خون در آزمایش cbc
غلظت خون (پلی سیتمی) به خاطر افزایش تعداد گلبول های قرمز خون به وجود می آید. (به طور کلی می توان گفت که غلظت خون یعنی افزایش هماتوکریت و افزایش غلظت هموگلوبین خون)
زمانی که این مشکل برای شما به وجود می آید می توانید تا حد زیادی با داروهای گیاهی، رژیم غذایی و سبک زندگی سالم این موضوع را برطرف کنید. راحت ترین روشی که برای تشخیص این مسئله وجود دارد انجام آزمایش خون CBC می باشد. انجام این آزمایش به پزشک معالج شما کمک می کند تا با بررسی غلظت فاکتورهای ذکر شده تشخیص وجود غلظت خون را تأیید کند.
در چه مواردی انجام آزمایش CBC تجویز می شود؟
- ارزیابی و بررسی سلامت عمومی: در بیشتر موارد پزشکان می توانند با تجویز این آزمایش برای انجام دید کلی از وضعیت سلامت بیمار بدست بیاورند.
- تشخیص بیماری: در صورتی که علائمی مانند ضعف، خستگی، تب، سرخی، التهاب، کبودی یا خونریزی را مشاهده کردید پزشک معالج انجام آزمایش CBC را تجویز می کند.
- کنترل بیماری: اگر جزو افرادی هستید که مبتلا به اختلالی می باشید که روی شمارش کامل خون تاثیر می گذارد، پزشک مرتباً انجام آزمایش CBC را تجویز می کند تا بتوانید وضعیت بدن خود را تحت کنترل و نظارت قرار دهید.
- کنترل روند درمان: برخی از داروها بر روی تعداد گلبول خون تاثیر می گذارد به همین خاطر لازم است مرتبا این آزمایش را انجام دهید.
شرایط آزمایش CBC چیست؟
شرایطی که باید برای انجام این آزمایش در نظر بگیرید زیاد سخت نیست. در حالت عادی انجام این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد ولی در برخی از موارد ممکن است در کنار آزمایشات دیگر تجویز شود که نیاز به ناشتایی داشته باشند.
همچنین اگر داروی خاصی مصرف می کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید. چرا که مصرف برخی داروها قبل از انجام آزمایش محدود یا قطع می شوند.
بهترین زمان برای تست CBC
انجام آزمایش CBC به خاطر دلایل مختلفی برای شما تجویز می شود تا بتوانید با بررسی سلامت عمومی خود مشکل به وجود آمده در بدن شما مشخص شود. ممکن است برای برخی از افراد این سوال پیش بیاید که بهترین زمان برای تست CBC چه زمانی می باشد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که بستگی به سلامت عمومی شما و تشخیص پزشک دارد. شمارش کامل خون (CBC) به تشخیص علت علائم و نشانه ها کمک می کند.
فرایند انجام آزمایش CBC
برای انجام این آزمایش متخصص از رگ ساعد و یا پشت دست خون می گیرد. انجام این آزمایش فقط چند دقیقه طول می کشد. برای انجام این آزمایش متخصصی که قرار است آزمایش را انجام دهد به ترتیب مواردی که در ادامه به آن اشاره می کنیم پیش می رود.
- در ابتدا اول پوست شما را با استفاده از دستمال ضدعفونی کننده پاک می کند.
- دور بازو شریان بند می بندد تا رگ متورم شود.
- بعد از آن به وسیله ی سوزن نمونه خون را وارد یک یا چند شیشه کوچک می کند.
- حال شریان بند را در می آورد.
- بعد از خون گیری بر روی قسمت مورد نظر چسب زخم می زند تا خونریزی بند بیاید.
آزمایش CBC برای نوزادان
انجام این آزمایش برای نوزادان به گونه ای می باشد که باید پرستار پاشنه ی پای نوزاد را استریل و بعد از آن یک سوزن کوچک به نام لنست را وارد می کند. بعد از آن به آرامی پاشنه ی پا را فشار می دهد و مقداری از خون را جهت بررسی در لوله آزمایش می ریزد.
تفسیر آزمایش cbc
نتیجه ی آزمایش CBC با توجه به میزان گلبول خون متغیر خواهد بود.
|
میزان طبیعی |
ترکیبات خون |
|
گلبول قرمز |
|
هموگلوبین |
|
هماتوکریت |
|
تعداد گلبول سفید |
|
تعداد پلاکت |
بیماری هایی که منجر به تغییر غیرعادی CBC می شوند و به آزمایش خون بیشتر نیاز دارند شامل
- اختلال خودایمنی
- بیماری مغز استخوان
- سرطان
- عفونت و یا التهاب
- کمبود آهن و یا سایر ویتامین ها و مواد معدنی
- اختلالات خون ریزی
- بیماری قلبی
- واکنش به دارو
تفسیر آزمایش cbc diff
بعد از انجام آزمایش CBC diff (آزمایش شمارش افتراقی) برای تفسیر این آزمایش به غیر از این که به بررسی فاکتورهایی که در تست CBC وجود دارد، به ارزیابی انواع گلبول های سفید می پردازد. با توجه به این که گلبول های سفید انواع مختلفی دارد با انجام این آزمایش CBC Diff به طور کامل بررسی خواهد شد.
تست های مرتبط با آزمایش CBC
| آزمایش Retic |
RETIC (رتیکولوسیت و یا گلبول قرمز نارس) می باشد. در بدن هر فردی مقداری از این گلبول های قرمز نارس وجود دارد. این مورد در مغز استخوان ساخته شده و وارد جریان خون می شود. انجام این آزمایش به تشخیص انواع کم خونی و فقر آهن کمک می کند. |
| آزمایش Fe | Fe (آهن) است که در صورت کمبود و فقر آهن می تواند به خاطر رژیم غذایی نادرست و خون ریزی های داخلی و خارجی برای افراد رخ دهد. |
| آزمایش TIBC | هدف از انجام آزمایش آزمایش TIBC بررسی عملکرد پروتئینی (ترانسفرین) می باشد. وظیفه ی این پروتئین حمل آهن در بدن می باشد. |
| آزمایش Ferritin |
انجام آزمایش Ferritin به بررسی ذخایر کل آهن در بدن می پردازد. |
| تست PCT | تست PCT به بررسی عفونت در بدن می پردازد. |
| آزمایش Vitamin B12 |
با توجه به این که وجود ویتامین B12 برای ساخت و تولید هموگلوبین می باشد. به همین خاطر کمبود آن می تواند زمینه را برای بروز اختلالات خونی فراهم کند. |
| آزمایش Acid folic |
اسید فولیک و یا فولات (ویتامین B6) جهت تشکیل گلبول های قرمز و سفید و ترمیم بافت ها ضروری است. |
| آزمایش PBS | انجام آزمایش PBS به بررسی عملکرد و ساختار سلول های خونی کمک می کند. |
| آزمایش CRP | انجام این آزمایش آزمایش CRP به وجود التهاب و عفونت در بدن پی می برد. این تست صرفا وجود التهاب را نشان خواهد داد، اما نمی تواند علت آن را مشخص کند. |
| آزمایش ESR | آزمایش ESR به بررسی التهاب و عفونت کمک می کند. در صورتی که سطح ESR بالا باشد نشان دهنده این است که بدن با عامل بیماری زا در حال مبارزه است. |
| آزمایش G6PD | این تست همان آزمایش فاویسم یا حساسیت به باقالی است. از فاویسم به عنوان یک بیماری ارثی یاد می شود و علت آن مربوط به کمبود آنزیمی نام G6PD است. |
آزمایش cbc در کرونا
با توجه به این که آزمایش CBC به شمارش کامل سلول های موجود در خون کمک می کند می تواند به تعیین شدت بیماری کرونا کمک کند. انجام این آزمایش به بررسی انواع گلبول های خون کمک می کند. با توجه به این که کم خونی انواع مختلفی دارد. در مواردی که تعداد گلبول های قرمز کم است یا پروتئین هموگلوبین به میزان کافی وجود ندارد اکسیژن رسانی به بافت ها به کمترین میزان می رسد و سیستم ایمنی ضعیف می شود. در مواردی که سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود باعث می شود تا امکان ابتلا به کرونا افزایش پیدا کند.
همچنین در صورتی که تعداد گلبول های سفید کم باشد در مواجه با ویروس کرونا فرد آسیب بیشتری می بیند.